جزر و مد

جزر و مد (کشند) اقیانوس ها عمدتا ناشی از وجود گرانش ماه است . به بالا آمدن آب ، مد یا برکشند و به عقب رفتن آب ، جزر یا فروکشند می گوییم. بازه زمانی میان دو برکشند و فروکشند پیاپی ۱۲ ساعت و ۵/۲۵ دقیقه است، درست نصف مدتی که طول می‏کشد،تا ماه یک دور کامل به دور زمین بگردد؛ یعنی ۲۴ ساعت و ۵۱ دقیقه. اگر ماه نبود جزر و مدها فروکش می کردند ؛ اما ناپدید نمی شدند. چون ماه فقط دو سوم کل اثر کشندگی را موجب می شود . اثر گرانش خورشید در کشند نسبت ‏به ماه در رده بعدی اهمیت‏ است،نسبت نیروی کشندزای خورشید حدود ۷ درصد نیروی ماه است . بعد از خورشید سیارات به ویژه مشتری نیز سهم بسیار کوچکی دارند. اما عمده اثر ، گرانش ماه و خورشید است .فاصله زمانی بین یک جزر و مد متوالی در یک روز را موقعیت خورشید و ماه نسبت به زمین تعیین می کند. هنگامی که خورشید و ماه را از زمین در یک خط مستقیم می بینیم ، موقعی است که نیروی گرانشی آن دو با هم جمع شده است و بالاترین میزان کشند یا به عبارت دقیق تر مه کشند یا کشند بهاری (spring tide) روی می دهد . مه کشند در هنگام ماه نو ( اول ماه قمری ) و شب چهاردهم ماه روی می دهد. هنگامی که ماه و خورشید را در دو راستای عمود برهم می بینیم ، یعنی در تربیع اول و تربیع دوم ، نیروهای گرانشی آن ها مخالف هم عمل می کند و کمترین میزان کشند یا "که کشند" (neap tide) روی می دهد. نزدیکی ماه نیز تأثیری در بلندی کشند دارد. در هر روز چون تغییر فاصله ماه تا زمین ، یعنی در طی یک ماه 10 درصد است بنابراین بین بالاترین کشند (مد) و پایین ترین کشند (جزر) حدود 30 درصد اختلاف است. اما نیروی برآمده از گرانش ماه و لنگری که از جانب انباشته شدن آبها به وجود می‏آید، تاثیر دیگری نیز بر روی زمین دارد و این اثر ، در واقع تاثیر ترمزی است که بر چرخش محوری زمین دارد و بر طول شبانه‏روز زمینی می‏افزایند. البته این اثر بسیار ناچیز و نامحسوس است.