طیف سنج هاریس در جستجوی سیاره مشابه زمین

با کشفيات تازه شمار سياره هاي شناخته شده در خارج از منظومه شمسي به بيش از 400 عدد مي رسد. اين سياره ها با استفاده از شماري از تکنيک هاي مختلف نجومي و تلسکوپ ها شناسايي شده اند. تازه ترين گروه سياره ها با کمک طيف سنج «هارپس» در لاسيلا کشف شد. ابزار «هارپس» براي کشف سياره ها از تکنيکي موسوم به «تکان هاي ظريف» استفاده مي کند. اين يک شيوه غيرمستقيم براي استنباط وجود سياره است. هرچند سياره به علت دور بودن از ما مستقيماً قابل رويت نيست، اما نيروي گرانش اش باعث تاب خوردن ستاره مرکزي به صورتي کاملاً خفيف در فضا مي شود و کار «هارپس» شناسايي همين تکان هاي بسيار خفيف است. اکثر سياره هايي که تاکنون به اين شيوه پيدا شده اند از نوع مشتري و بزرگ تر هستند. با اين حال «هارپس» بر ستارگان کوچک و نسبتاً سرد (به اصطلاح دسته M) متمرکز شده است، به اين اميد که سياره هاي کوچک تر را بيابد؛ سياره هايي که به احتمال زياد شبيه سياره هاي خاکي منظومه شمسي هستند. پروفسور «اودري» در اين باره گفت دو عدد از سياره هايي که تازه پيدا شده اند احتمالاً پنج برابر زمين هستند و دو تا نيز شش برابر زمين. «هارپس» قبلاً شيئي را شناسايي کرده است که جرم آن فقط دو برابر زمين است. اما دانشمندان مطمئن هستند اين سياره حاوي هيچ نوع آثار حيات نيست زيرا دماي سطح آن به خاطر نزديکي بيش از حد به ستاره مرکزي بسيار بالاست. اعضاي تيم «هارپس» هفته گذشته با اعلام خبر کشف اين گروه جديد از سياره ها گفتند انتظار دارند طي شش ماه آينده وجود يک دسته ديگر از سياره ها را اعلام کنند. هدف نهايي يافتن کره يي خاکي در «ناحيه قابل سکونت» در اطراف يک ستاره است؛ مداري که دماي آن براي وجود آب به صورت مايع مناسب باشد. دانشمندان معتقدند با پيدايش فناوري هاي حساس تر، شناسايي چنين سياره يي طي چند سال آينده ممکن خواهد شد. سازمان فضايي امريکا نيز اخيراً تلسکوپي به نام «کپلر» را در مدار زمين قرار داد که وظيفه آن جست وجو براي يافتن سياره هايي با ابعاد مشابه زمين است.

نقل از روزنامه اعتماد

تراژدي يک ستاره

امروز مقاله ای در روزنامه اعتماد چاپ شده بود که با مضمون درس آقای ناظری در کلاس نجوم عمومی هماهنگ بود . برای همین تصمیم گرفتم این مقاله را بطور کامل اینجا بیاورم . امیدوارم با دقت بخوانید و لذت ببرید.

تمام ستاره هاي موجود در کهکشان ها تا زماني که در حال سوزاندن سوخت خود هستند داراي تعادل دقيقي هستند. اين جمله به اين معني است که فشار درون ستاره که بر اثر فعل و انفعالات و سوزاندن سوخت خود از مرکز به سمت خارج است با فشار خارجي که به دليل نيروي گرانش کل ماده تشکيل دهنده ستاره، از بيرون به سمت مرکز ستاره وارد مي شود، برابر است. چنين تعادلي در تمامي ستارگان از زمان تولد تا پايان عمرشان وجود دارد و همين امر است که موجب متلاشي نشدن ستاره با آن سوخت و ساز عظيمي که همچون بمب هيدروژني است، مي شود. اما زماني که يک ستاره در اواخر عمرش در حال به اتمام رساندن سوخت دروني خود است، با فشرده شدن هسته و انبساط لايه هاي خارجي مجدداً تعادل خود را به دست مي آورد. طي اين فرآيند، ستاره هاي کم جرم با باد کردن خود وارد مرحله يي شده که در آن، ستاره تبديل به يک غول سرخ مي شود و ستاره هاي متوسط يا پرجرم تبديل به ابرغول سرخ مي شوند. شعاع يک ستاره متوسط در اواخر عمرش تا چندصد برابر شعاع دوران جواني اش منبسط مي شود.ستاره هاي کم جرم به آرامي و طي هزاران سال مي ميرند و لايه هاي خارجي خود را در فضا پخش مي کنند، اما روند مرگ ستاره هاي متوسط يا بزرگ بسيار مهيج و شگفت انگيز است. اکنون به بررسي چگونگي مرگ يک ستاره متوسط مي پردازيم. مصداق ما از يک ستاره متوسط، ستاره يي با جرم بين 4/1 تا 3 برابر جرم خورشيد است. ستاره هاي متوسط سريع تر از ستاره هاي کوچکي همانند خورشيد عمرشان به پايان مي رسد زيرا به دليل زياد بودن جرم، فشار هم در مرکز آنها بيشتر است و اين امر موجب سوخت سازي سريع تر در هسته مي شود.يک ستاره متوسط را فرض کنيد، اين ستاره طي چند ميليارد سال سوخت خود را به اتمام مي رساند. زماني که شايد تنها يک دهم از کل عمرش باقي مانده است شروع به منبسط شدن مي کند. اين انبساط نشان از پايان يافتن عناصر سبکي همچون هيدروژن در هسته ستاره است. اکنون زمان سوختن عناصر توليد شده و تبديل دوباره آنها به عناصر سنگين تر است. اين روند ممکن است تا توليد عنصر آهن به طول انجامد. اما زماني که اين ستاره متوسط، جرم کافي براي سوزاندن آخرين عنصر تشکيل شده را ندارد، چه اتفاقي رخ مي دهد؟مسلماً در چنين لحظه يي به دليل نبود ماده کافي براي هم جوشي هسته يي، سوخت و ساز کلي ستاره از حرکت بازمي ايستد و اين آخرين لحظه از عمر ستاره خواهد بود زيرا اکنون زماني است که ستاره از تعادل فشاري خارج شده است. مواد تشکيل دهنده ستاره، نيروي گرانش خود را به سمت مرکز دارند اما به دليل متوقف شدن سوخت و ساز دروني، ديگر نيرويي از طرف مرکز به سمت خارج اعمال نمي شود. حال اين ستاره در کسري از ثانيه به دليل ناپايداري با انفجار عظيمي به زندگي خود پايان مي دهد و اکثر مواد آن به سمت مرکز و روي هسته فرو مي ريزند. اين انفجار عظيم، ميلياردها برابر يک ستاره عادي درخشان مي شود، يعني آنچنان قوي است که اگر از بيرون کهکشان به اين پديده بنگريم، محل آن از ديگر نقاط کهکشان کاملاً درخشان تر و نمايان است. به چنين پديده قوي کيهاني که نشان از پايان يافتن زندگي ستاره يي با جرم چند برابر جرم خورشيد است، انفجار ابرنواختر گويند. اما بعد از انفجار ابرنواختر چه چيزي از ستاره باقي مي ماند؟بازمانده ابرنواختر، يک هسته به شدت چگال به نام ستاره نوتروني است. از آن ستاره که شايد چندين برابر خورشيد قطر داشت اکنون هسته يي تنها در اندازه 30 کيلومتر باقي مانده است. در واقع بيشتر جرم ستاره يي به آن بزرگي، تنها در همين هسته نوتروني فشرده شده است. جرم چنين بازمانده بسيار کوچکي بين 5/1 تا 3 برابر جرم خورشيد است. اين هسته آنقدر فشرده است که اتم بر سطح آن وجود ندارد بلکه پروتون ها با بار مثبت و الکترون ها با بار منفي تبديل به نوترون هاي خنثي مي شوند و سپس نوترون ها در کنار يکديگر بدون فاصله قرار مي گيرند. يک قاشق غذاخوري از ماده سطح ستاره نوتروني برابر ميليون ها تن وزن دارد. دليل اين سنگيني تنها ساختار نوتروني و فشرده آن است.براي درک بهتر، اگر هسته اتم (پروتون ها و نوترون ها) را در اندازه يک پرتقال فرض کنيم و اين پرتقال را در وسط يک ورزشگاه فوتبال بگذاريم الکترون ها در اطراف ورزشگاه در حال دور زدن هسته هستند. با اين مثال متوجه مي شويم که بيشتر فضاي يک اتم، خالي است. اما در ستاره نوتروني، نوترون ها بدون فاصله در کنار يکديگر واقع شده اند. به اين ترتيب مي توانيد يک ورزشگاه پر از پرتقال را فرض کنيد. دقيقاً به همين دليل است که يک قاشق از ماده سطحي ستاره نوتروني به اين شدت فشرده و سنگين است.لايه هاي خارجي ستاره يي که بر اثر انفجار ابرنواختري، آخرين لحظه عمر خود را به نمايش گذاشته است معمولاً با سرعتي حدود 15 هزار کيلومتر بر ثانيه در فضا پخش مي شود و سحابي گازي زيبايي را تشکيل مي دهد. به سحابي تشکيل شده از چنين انفجارهاي قدرتمندي، بازمانده هاي ابرنواختر مي گويند.

شروع ترم پاییز 88

انجمن نجوم آسمان پرستاره ، با برگزاری اولین جلسه کلاس های نجوم مقدماتی و نجوم عمومی روز گذشته 01/08/88 آموزش ترم پاییز خود را آغاز نمود. محل تشکیل کلاسها مدرسه راهنمایی رسالت واقع در خیابان فرهنگ بوده و زمان کلاس نیز روزهای جمعه هر هفته برای نجوم مقدماتی از ساعت 10 الی 12 و کلاس نجوم عمومی از ساعت 13 الی 15 می باشد. اعضای کلاس نجوم عمومی متشکل از کسانی است که یا ترم تابستان در کلاس نجوم مقدماتی انجمن حضور داشته اند و یا قبلا مطالعاتی در زمینه نجوم مقدماتی داشته اند. اما کلاس نجوم مقدماتی از دوستان جدید انجمن هستد. مدرس کلاس آقای ناظری با تدریس پرشور خود سعی در مشارکت دادن اعضا در گفتگوی کلاس ها داشتند .ایشان برای تشویق دانش پژوهان به پرسیدن سوال ، جمله جالبی از قول استاد سابق خود نقل نمودند به این مضمون که : هیچ سوالی احمقانه نیست اما پاسخ آن ممکن است احمقانه باشد. در ضمن بزودی کلس عکاسی نجومی نیز دایرخواهد شد.

آیا می دانید؟

نورانی ترین ستاره ثابت "شعرای یمانی" یا ستاره "سیروس" نام دارد. واژه سیروس ریشه یونانی دارد و به معنی "تابان" است. فقط ستاره های خیلی درخشان نام های خاص دارند. برای نام گذاری بقیه ستاره ها از حروف الفبای یونانی استفاده می شود. به این ترتیب که نورانی ترین ستاره یک صورت فلکی را با نخستین حرف یعنی آلفا و دومین ستاره پرنور را با حرف دوم یعنی بتا و سومین ستاره پرنور را با سومین حرف یعنی گاما و به همین ترتیب تا آخر.... نام گذاری می کنند.

رصد شبانه در بام شهرساری

باشگاه نجومی آسمان پرستاره با همکاری شهرکتاب ساری ، اقدام به برگزاری رصد شبانه در تاریخ پنجشنبه شب 23/07/88 نمود. این مراسم ساعت 10 شب در محل بام شهر ساری در نزدیکی روستای خارکش انجام شد و بیش از صد نفر در این مراسم حضور یافتند. در طی این مراسم ، گروه با همراه داشتن یک تلسکوپ 12 اینچی دابسونی ودو تلسکوپ نیوتنی 8 اینچ و 6 اینچ و دو دوربین دوچشمی به رصد اجرام آسمانی پرداخت و توانست سیاره مشتری – کهکشان آندرومدا – سحابی جبار – خوشه ستاره ای پروین و خوشه ستاره ای ام 13 را رصد نموده و ستاره قطبی و صورت های مختلف فلکی را در آسمان شناسایی نماید. گروه تا ساعت 2 بامداد به کار خود ادامه داد و با نوید انجام رصد شبانه بعدی در تاریخ 16/08/88 به منظور رصد واقعه افتادن سایه تیتان روی سیاره زحل به کار خود خاتمه داد.

کشف دو سياهچاله در حال برخورد

رصدخانه پرتو ايکس چاندرا موفق به کشف دو سياهچاله شده است که در حال ترکيب بوده و در فاصله سه هزار سال نوري از يکديگر قرار دارند. سياهچاله هاي در حال برخورد نسبت به اجرام ثابت کيهاني بيشتر مورد توجه دانشمندان قرار دارند. اطلاعات جديد تلسکوپ پرتو ايکس چاندرا با ترکيب با تصاوير تلسکوپ هابل موفق شده است تصويري درخشان را از دو سياهچاله در حال برخورد ارائه کند. اين دو سياهچاله در فاصله سه هزار سال نوري از يکديگر در منظومه NGC6240 قرار داشته و پس از 30 سال رقص کيهاني به صورت مدور به يکديگر نزديک تر شده و در حدود ده ها يا صدها ميليون سال ديگر با يکديگر ترکيب خواهند شد. به گزارش مهر دانشمندان معتقدند اين جفت از سياهچاله هاي عظيم مي توانند به توضيح رفتارهاي غريب ابرسياهچاله ها که طي شکل گيري يا ترکيب کهکشان ها و برخوردهاي کيهاني شکل مي گيرند، کمک کند. در مرکز بسياري از کهکشان ها از جمله کهکشان راه شيري ابرسياهچاله يي قرار گرفته است که دانشمندان اشتياق زيادي در بررسي خصوصيات و ساختار اين پديده هاي ناشناخته از خود نشان مي دهند. عکس : منظومه NGC 6240

ناسا در جستجوی آب در ماه

سازمان فضایی آمریكا(ناسا)، در اوایل وقت روز جمعه ماه را هدف قرار داده و موشك خود را در گودال قطب جنوب ماه منفجر كرد.
هدف ناسا از پرتاب این موشك یافتن آب در سطح كره ماه است. دانشمندان امیدوارند با بررسی تصاویر ماهواره ای لحظه برخورد این موشك به كره ماه و تكه های جدا شده از این موشك بتوانند، اطلاعاتی درباره وجود آب در این كره كسب كنند.

حلقه جدید زحل کشف شد

پس از صدها رصد، ستاره‌شناسان یک حلقه دیگر را دور زحل شناسایی کردند.

به گفته آزمایشگاه پیشرانه جت (Jet Propulsion Laboratory) این حلقه که به تازگی کشف شده، به سختی قابل مشاهده است، اما فوبه (Phoebe)، یکی از مشهورترین قمرهای زحل را در خود جای داده که مدت‌هاست شناسایی شده است.این آزمایشگاه از تلسکوپ فضایی اشپیتزر (Spitzer) برای شناسایی این حلقه استفاده می کند.
آزمایشگاه در بیانیه‌ای اعلام کرد، لنزهای مادون قرمز اشپیتزر برای آنکه تصویری از آرایه ذرات یخ و غبار در این حلقه را بگیرد، دردسر زیادی را متقبل شده است. این حلقه را نمی‌توان با تلسکوپ‌های نوری مشاهده کرد، زیرا دمای آن فوق‌العاده پایین (منفی 193 درجه سلسیوس) و فاصله آن با خورشید زیاد است.
در گزارش آمده است که این حلقه 27 درجه از حلقه اصلی فاصله دارد. این آزمایش اعلام کرد، این حلقه از حدود شش میلیون کیلومتری سیاره آغاز شده و تا حدود 12 میلیون کیلومتری به سوی خارج امتداد دارد. این حلقه به شدت کلفت است، و حدودا 20 برابر قطر زحل است.
نقل از همشهری

تصاوير هابل از کهکشاني که فوت مي کند

تلسکوپ فضايي «هابل» تصاويري ديدني را از کهکشاني واقع در فاصله 60 ميليون سال نوري زمين تهيه کرده است که گاز را با فشار بسيار زياد به فضاي اطراف خود فوت مي کند. اين کهکشان مارپيچ که NGC4522 نام دارد و در 60 ميليون سال نوري از زمين واقع شده است، همراه با خوشه کهکشاني «سنبله» با سرعت 10 ميليون کيلومتر بر ساعت (در حدود دو هزار و 800 کيلومتر بر ثانيه) حرکت مي کند. سرعت بالاي NGC4522 موجب شده است باد و گاز به سرعت از اين کهکشان به خوشه کهکشاني پخش شود. «فشار رم» يک نيروي خاص است. اين نيرو زماني ايجاد مي شود که چيزي از طريق يک جريان سيال حرکت کند. اين نيرو در کهکشان هايي که در نزديکي مرکز خوشه کهکشاني مي چرخند، نيز وجود دارد و موجب مي شود باد و گاز از داخل کهکشان به فضاي اطراف دميده شود. تلسکوپ فضايي هابل توانسته است تصاوير شگفت انگيزي را از تشکيل خوشه هاي جديد ستاره يي در داخل گازي که به اين ترتيب از کهکشان پرتاب مي شوند، تهيه کند. اين تصاوير از NGC4522 مي توانند اطلاعات جديدي را در خصوص اثرات «فشار رم» در تشکيل حلقه گاز و گرد و غبار اطراف کهکشان ها ارائه کند.

از روزنامه اعتماد

کرم چاله 3

کجا دنبال کرمچاله بگردیم؟ گفتیم کرم چاله جایی است که فضا و زمان در هم پیچیده است و گفتیم علت خمیدگی فضا ، ماده است پس یک نتیجه گیری ساده: باید در نواحی بسیار بسیار چگال دنبال کرمچاله بود. خوب نواحی بسیار بسیار چگال یعنی کجا ؟ یخچال منزلتان ؟ نه بابا ، این چه حرفیه! یک امکان وجود این نواحی بسیار چگال مربوط به تحول ستاره ها است. ستاره ها دور تکاملی را طی می کنند یعنی متولد می شوند ، میلیون ها یا میلیاردها سال زندگی می کنند و سر انجام می میرند. خیلی از ستاره ها موقع مردن در خودشان فرو می ریزند یا می رمبند. اگر ستاره ای به قدر کافی پرجرم باشد رمبش آن می تواند تا حدی پیش برود که ارتباط ستاره با عالم قطع شود. رمبش یک ستاره به طور مستمر ادامه می یابد اما وقتی شعاع به حد معینی یعنی شعاع گرانشی برسد ستاره به شکل یک سیاهچاله در فضا در خواهد آمد. البته رمبش در اینجا متوقف نمی شود بلکه آنقدر ادامه می یابد تا تمامی ماده ستاره ، یک نقطه را در مرکز سیاهچاله اشغال کند. سطح سیاهچاله را افق رویداد می نامند. این سطح یک طرفه است. اگر واردش بشوید راه گریزی نخواهید داشت چراکه باید سرعتی بیشتر از سرعت نور داشت. سیاهچاله می تواند فضای اطراف اش را به صورت کرمچاله در هم بپیچد. پرفسور هاوکینگ گفته سیاهچاله ها تنها بر اثر رمبش ستاره ها ایحاد نمی شوند بلکه انفجار مهبانگ آغاز خلقت نیز می توانسته منجر به تولید سیاهچاله شده باشد و همین طور هسته کهکشان ها هم از مکان هایی است که احتمال وجود سیاهچاله را دارد.

کرم چاله 2

در پست قبل از تغییر سرعت گذر زمان نسبت به ناظر صحبت کردیم و حال می رویم روی بحث تاثیر گرانش روی فضا و زمان. در نظریه نسبیت عام می خوانیم که فضا و زمان به شدت تحت تاثیر گرانش هستند. گرانش از ماده ناشی می شود پس ماده بر فضا و زمان تاثیر می گذارد. ماده فضا را خمیده می کند و هر چقدر چگالی ماده بیشتر شود ، انحنای فضا هم بیشتر می شود و گذر زمان هم کندتر . حال فرض کنیم چگالی ماده آنقدر زیاد شود که فضا به شدت منحنی شده و به صورت کره در بیاید و گذر زمان آنقدر کند که به صفر برسد. فضایی که به کره منتهی می شود ، فضایی درهم پیچیده و به شکل یک قیف خواهد بود. از قیف که بگذریم هر لحظه فضا در هم پیچیده تر و گذر زمان کندتر می شود تا نهایت وارد کره شویم ، فضایی کاملا درهم پیچیده با گذر زمان صفر. امتداد این کره آغاز تونلی است که در ادامه به تونل دیگری می رسد که تصویر آینه ای این تونل خواهد بود . یعنی با عبور از این تونل آینه ای ، کم کم به دهانه ای قیفی دیگر خواهیم رسید که در ادامه آن ساختار جدید فضا – زمان خواهد بود . به این تونل اصطلاحا کرمچاله می گویند و دلیل اش صرفا به خاطر شباهت اش به تونل کرم ها است. کرم ها با عبور از تونل خاکی خود در امتداد سه بعد جابه جا می شوند و ما با عبور از کرمچاله چهار بعد فضا-زمان را پشت سر خواهیم گذاشت. انیشین می گوید با عبور از کرمچاله سر از عالم دیگری درخواهیم آورد. او می گوید اگر ناظر زمینی شاهد مسافرت ما باشد ، می بیند هم چنانکه ما به ورودی قیف کرمچاله نزدیک می شویم زمان برای ما کند و کندتر می شود تا وارد تونل شویم زمان کاملا برای ما متوقف می شود. اما ما که در حال سفریم درست برعکس هر چه به انحنای بیشتر فضا-زمان یعنی دهانه قیف نزدیکتر شویم عبور زمان را بر بیرون از تونل سریع و سریع تر می بینیم تا جایی که وقتی وارد تونل شویم تمامی آینده عالم از پیش چشمان مان خواهد گذشت. تصورش خیلی دشوار است در تونلی وارد شویم که کل آینده عالم مثل یک فیلم از جلو چشمان مان عبور کند. برای انیشتین هم این مطلب آزاردهنده بود تا اینکه محاسبات اش نشان داد که عبور از کرمچاله غیرممکن است چراکه برای عبور از کرمچاله باید سرعتی بیشتر از سرعت نور داشت.

کرم چاله 1

کرم چاله تونلی است در فضا – زمان در هم پیچیده ای که در نظریه نسبیت عام انیشتین مطرح شده است. انیشتین در نظریه نسبیت خاص ثابت کرد که سرعت گذر زمان برای ناظرهای مختلف متفاوت است. اگر با سرعتی نزدیک به سرعت نور در حرکت باشید، از داخل سفینه گذر زمان برای دوستان تان که در زمین هستند را بسیار تندتر از زمان خودتان حس می کنید و اگر با دوربینی درحال تماشای آنها باشید می بینید که آنها سریع پیر می شوند و برعکس دوستان تان در زمین گذر زمان برای شما را بسیار کند خواهند دید . یعنی گذر زمان بر حسب اینکه در کدام دو موقعیت باشید تغییر می کند. و باز این فرضیه را جور دیگر هم می توان تفسیر کرد و آن اینکه فاصله ستاره برای ناظر زمینی چند صد سال نوری است اما اگر این ناظر سوار فضاپیمایی با سرعت نزدیک سرعت نور به سمت ستاره حرکت کند به حساب خودش چند روزه خواهد رسید هر چند برای ناظر زمینی چند صد سال خواهد گذشت. این ها را داشته باشید تا پست بعد.

کهکشان NGC 6217

کهکشان NGC 6217 در واقع اولین تصویری است که پس از تعمیرات و بهبود تجهیزات هابل توسط این تلسکوپ به ثبت رسیده است. تصویر این کهکشان که در فاصله 6 میلیون سال نوری از زمین قرار گرفته به واسطه آزمایش دوربین جدید هابل به ثبت رسیده است.

به نقل از خبرگزاری مهر

تصاویر جدید هابل

سازمان ناسا با ارائه جدیدترین تصاویری که پس از اتمام تعمیر تلسکوپ فضایی هابل به ثبت رسیده اند باعث شگفتی بسیاری از اخترشناسان شد.
به گزارش اخترشناسان و دانشمندان علوم فضایی با دریافت تصاویر جدیدی که تلسکوپ فضایی هابل به ثبت رسانده است بسیار هیجان زده شده اند. این تصاویر جدید نشان می دهد ماموریتی که توسط فضانوردان و با کمک شاتل آتلانتیس در ماه می به منظور ترمیم هابل انجام گرفت بسیار موفقیت آمیز بوده است.
تصاویر جدید هابل را پدیده های مختلف نجومی از کهکشانهای در حال برخورد گرفته تا ستاره های در حال مرگ تشکیل می دهند. به گفته ناسا این تلسکوپ فضایی یکی از مهمترین و با ارزش ترین تجهیزات علمی است که تا به حال ساخته شده است و باید تا سال 2014 به کار خود ادامه دهد. دوربین جدید هابل به منظور مطالعه دقیق تر بر روی انرژی تاریک و نگاه عمیق تر به ناشناخته های فضا بر روی این تلسکوپ فضایی نصب شده است.
اکنون ناسا به همراه سازمانهای همکارش در تلاشند تلسکوپی بزرگتر و قدرتمندتر از هابل با نام جیمز وب را پس از پایان گرفتن عمر این تلسکوپ جایگزین آن کنند.
فضانوردان آتلانتیس طی ماموریت ترمیم هابل پنج راهپیمایی فضایی به منظور نصب تجهیزات جدید از جمله دوربین شماره سه میدان دید وسیع و تعمیر برخی قسمتهای هابل به انجام رساندند و هابل اکنون بیشتر از هر زمان دیگری به نور حساس بوده و همین خصوصیت کیفیت رصدهای آن را به میزان چشمگیری افزایش داده است

گروه پنج تایی استفان

این تصویر که گروه پنج تایی استفان را نشان می دهد توسط دوربین جدید هابل به ثبت رسیده است. این گروه در عین حال به گروه برخوردی 92 هیکسون نیز شهرت دارد. مطالعات نشان داده است عضو NGC 7320 این گروه که در چپ و بالای تصویر قرار گرفته نسبت به دیگر اعضای گروه هفت بار به زمین نزدیک تر است.

به نقل از خبرگزاری مهر

شناسايي دورترين کهکشان در جهان

دورترين کهکشاني که تا به حال در جهان هستي شناسايي شده به همراه سياهچاله يي عظيم در ابتدايي ترين بخش هاي تاريخ شکل گيري جهان هستي شناسايي شد. اين کهکشان که وسعتي برابر کهکشان راه شيري دارد، در فاصله 8/12 ميليارد سال نوري قرار داشته و ميزبان سياهچاله فوق عظيمي است که ماده درون آن حداقل يک ميليارد بار بيشتر از خورشيد است. اين در حالي است که جهان هستي سني برابر 7/13 ميليارد سال دارد و دورترين اجرام مانند اين کهکشان در دورترين نقاط زمان پنهان شده و نور آنها پس از طي اين مدت زمان به زمين مي رسد. نکته شگفت انگيز در اينجاست که کهکشاني به اين عظمت زماني که جهان تنها سني برابر يک شانزدهم سن کنوني خود داشته، وجود داشته است و سياهچاله يي يک ميليارد بار عظيم تر از خورشيد را در خود جا داده است. اخترشناسان دانشگاه هاوايي معتقدند اين کهکشان و سياهچاله اش با سرعتي بالا در جهان اوليه شکل گرفته اند. رکورد پيشين دورترين کهکشان ميزبان به سال 2005 تعلق دارد که کهکشاني در فاصله 5/12 ميليارد سال فاصله به ثبت رسيد. دورترين سياهچاله مجزايي که تاکنون کشف شده نيز در فاصله 13 ميليارد سال نوري به ثبت رسيده و در سال 2007 کشف شده است. اخترشناسان قادر به ديدن سياهچاله ها نيستند، اما مي توانند حضور آنها را به واسطه جرمي که آنها را احاطه کرده است، درک کرده و گرانش آنها را محاسبه کنند. جمع آوري اطلاعات در رابطه با کهکشان هاي ميزبان سياهچاله هاي عظيم مي تواند براي درک راز طولاني مدت چگونگي شکل گيري کهکشان ها و سياهچاله ها بسيار موثر باشد. تاکنون بررسي جهان هاي دوردست به دليل وجود نور کورکننده يي که از حواشي سياهچاله ها گسيل مي شود، بسيار مشکل بوده و امکان مشاهده نور ضعيف کهکشان ها در برابر اين نور شديد وجود نداشته است. همچنين برخلاف سياهچاله هاي کوچک تر که پس از مرگ يک ستاره به وجود مي آيند، منشاء سياهچاله هاي عظيم همچنان ناشناخته باقي مانده است. به گزارش مهر دانشمندان به منظور مشاهده اين پديده دورافتاده از ابزاري به نام CCDها که روي دوربين تلسکوپ سوبارو واقع در مائونا کي نصب شده بود، استفاده کردند.

برگرفته از روزنامه اعتماد

آیا می دانید

اگر کل اتمسفر زمین را وزن کنیم در حدود 5700 تریلیون تن می شود.

چگونه فضانوردان مشق فرزندان خود را تصحیح می کنند

تمامی فضانوردانی که روز یکشنبه به ایستگاه فضایی سفر کرده اند فرزندانی دارند که اکثر آنها در دوره تحصیلی ابتدایی مشغول به تحصیل اند .به همین دلیل این فضانوردان در تلاشند با شیوه های جدید بتوانند با فرزندان خردسال خود ارتباط برقرار کنند.
زمانی که نیکول اسکات فضانورد ایستگاه فضایی اولین راهپیمایی اش را در ایستگاه بین المللی فضایی انجام می داد می دانست که فرزند هفت ساله اش در حال مشاهده اوست.
بسیاری از مادران شاغل هستند و بسیاری از آنها می دانند چگونه در کنار شغل خود خانواده شان را نیز حفظ کنند اما زمانی که پدر یا مادری فضانورد باشد چالشها برای حفظ این دو پیچیده تر خواهد شد زیرا اساس چنین شغلی بر پایه ریسک بالا، ارتفاع زیاد و سابقه کاری زیاد است.
خانواده هایی که در ارتش و یا تجارت مشغول به کار هستند نیز با مشکلات مشابهی مواجهند که فناوری دیجیتال این مشکلات را با تسهیل ارتباطات کم رنگتر کرده است.
اسکات ششمین زنی است که برای انجام ماموریتی طولانی مدت به مدت سه ماه در ایستگاه فضایی بین المللی اقامت داشته و همکار وی مایک بارات دوره ای 6 ماهه در ایستگاه اقامت خواهد داشت.
این دو فضانورد شیوه های منحصر به فردی را یافته اند تا با کمک آنها بتوانند با فرزندان خود در ارتباط باشند.
اسکات دستبند زرد روشنی به دست دارد که بر روی آن نوشته شده است "مادر رومان را دوست دارد" وی همچنین تعدادی حیوان عروسکی با خود به ایستگاه آورده و به رومان هفت ساله قول داده از آنها در هنگامی که در شرایط خلاء معلق هستند عکس بگیرد.
وی معتقد است باید روشی را برای توجه به فرزندان و تقسیم تجربیات با آنها پیدا کرد. استفاده از عکسها و تصاویر ویدئویی از زندگی روزمره در ایستگاه بین المللی می تواند شیوه خوبی برای برقراری چنین ارتباطی باشد.
به گزارش مهر، بارات نیز فضانورد دیگر ساکن ایستگاه است که پنج فرزند داشته و با فضاپیمای روسی سایوز به ایستگاه سفر کرده است. وی تکالیف خانگی فرزندان خود را از طریق اسکن کردن تکالیف و email دریافت کرده و کنترل می کند.
وی همچنین از طریق خدمات تلفن اینترنتی و تله کنفرانس از فاصله ای دور با اعضای خانواده خود ارتباط برقرار می کند.
حضور خانواده ها در فضا پدیده ای جدید نیست اما ارتفاع زیاد روابط خانواده ها را تغییر داده است.
در ابتدایی ترین روزهای ماموریتهای فضایی فضانوردان آمریکای تمامی مرد و از میان خلبانان ارتشی بودند که معمولا از اینکه توانایی برقراری تماس با فرزندان خود را ندارند ابراز پشیمانی می کردند.
اما پس از آنکه شانون لوسید اولین زن فضانورد جهان به فضا قدم گذاشت همه چیز تغییر کرد. وی در سال 1996 از ماه مارچ تا سپتامبر در ایستگاه فضایی میر سکونت داشت.
با این حال مشکلات فضانوردان امروزی با داشتن تجهیزات ارتباطی متعدد بسیار کاهش پیدا کرده است.
کدی کلمن دیگر فضانوردی است که تا کنون دو ماموریت فضایی را به انجام رسانده است و اکنون در مرحله آموزشی برای آغاز ماموریتی طولانی تر به سر می برد.
دوره آموزشی وی نیازمند اقامت چند ماهه کلمن در روسیه است و وی به شیوه های مختلف سعی دارد فرزند خود را از فعالیتهایش و زندگی روزانه اش آگاه کند.
وی همواره میمون عروسکی را به همراه دارد و در نقاط مختلف جهان به همراه عروسک از خود عکس انداخته و برای فرزند خود ارسال می کند.
بر اساس گزارش ای بی سی نیوز، سازمان ناسا دریافته است که برای ماموریتهای طولانی تر برای مثال سفر به مریخ باید اقدامات جدی در رابطه با حفظ ارتباط فضانوردان با خانواده هایشان انجام دهد.

نتایج آزمون فیزیک سوم دبیرستان

CLASS-PD3-8802
آزمون الکتریسیته ساکن
کد--------------نمره
72------------40
73------------
74------------54
75------------
76------------
77------------35
78----------
71-----------
92-----------35

نتایچ آزمون اندازه گیری فیزیک دوم دبیرستان

CLASS-PD2-8802
کد-------------نمره
64------------63
65------------69
66------------65
67------------40
68------------40
69------------88

طرحي جديد از هتل فضايي

دانشجويان کالج امپريال لندن و کالج سلطنتي هنر در انگلستان هتل فضايي را طراحي کرده اند که به صورت تئوري مي تواند به ايستگاه فضايي بين المللي اتصال پيدا کرده و در مدار زمين باقي بماند. اين طرح از هتل فضايي از اتاقک هايي مستحکم مشابه لابراتوار کلمبوس در ايستگاه فضايي برخوردار است و مي توان با تجهيزات و تکنولوژي کنوني آن را به راحتي تکميل کرد. حفظ بهداشت شخصي در فضا هميشه از پيچيده ترين بخش هاي اقامت در فضا بوده است. طراحي سيستم خلاء دفع پسماندها و توليد لبا س هايي مخصوص که دير کثيف مي شوند از جمله تلاش هايي است که براي رعايت اين نکته انجام گرفته است. اين لباس ها با استفاده از الياف هاي طبيعي به بدن امکان نفس کشيدن داده و از ميزان تعريق و نياز به تعويض لباس خواهند کاست. در عين حال براي حفظ سلامتي و تناسب اندام توريست ها ديواره يي قابل انعطاف را براي ورزش توريست ها طراحي کرده اند. با اين حال فضانوردان ايستگاه مي توانند براي ورزش همچنان از تردميل کولبرت استفاده کنند. همچنين براي انطباق با الگوي خواب و بيداري جديد در اين هتل از ديودهاي نوري درون ديوارها و فضاهاي مختلف استفاده شده و از نوري که از خارج از هتل ساطع مي شود استفاده يي نخواهد شد. در عين حال شيشه هاي خارجي هتل به گونه يي خواهند بود تا جلوي ورود نور طبيعي را بگيرد و به اين شکل توريست ها با کمک گرفتن از نور طبيعي قابل تنظيم مي توانند با الگوهاي جديد خواب انطباق پيدا کنند. هتل ها و طرح هاي فضايي قبل از آغاز به ساخته شدن بايد از پس مانعي به نام کمبود بودجه بر بيايند. در صورتي که ناسا برنامه خود را به منظور بازنشسته کردن شاتل ها در سال 2010 عملي سازد، توريست هاي فضايي که به ايستگاه فضايي پا خواهند گذاشت، با کمبود جا در فضاپيماي روسي سايوز مواجه خواهند بود زيرا اين فضاپيما وظيفه انتقال فضانوردان را بر عهده خواهد گرفت و ديگر فضايي براي توريست ها باقي نخواهد ماند. به گزارش مهر کاهش يافتن توانايي هاي انتقال افراد به فضا در فضاپيماها فعالان در زمينه توريست فضايي را نگران ساخته است زيرا فضايي براي انتقال مشتريان آنها به فضا وجود ندارد، با اين حال وجود چنين مشکلاتي باعث توقف طراحان کالج لندن نشده است و اين افراد قصد دارند با ارائه طرح نهايي از هتل فضايي خود ايستگاه فضايي بين المللي را به مکاني قابل سکونت تر در آينده تبديل کنند.

نقل از روزنامه اعتماد

نتایج آزمون فیزیک اول راهنمایی سمپاد

CLASS-PR1-8802

آزمون اندازه گیری
کد--------------نمره
4-------------69%
17------------57%
22------------81%
32------------69%
33------------63%
59------------57%
84------------63%
85------------57%

آیا می دانید

آیا می دانید بزرگ ترین شهاب سنگی که تا کنون بر روی زمین افتاده در نامیبیای آفریقا بوده و وزن اولیه این سنگ 100 تن بود.

نتایج آزمون فیزیک دوم راهنمایی سمپاد

CLASS-PR2-8802

آزمون نوربازتاب 1

کد-------- نمره------ توضیحات
23 ---- 100% -------- عالی
24 ------ 60% ------- خوب
26 ------ 69% --------خوب
52 ------ 68% --------خوب
57------- 68% ------- خوب
56 ------ 80% --------خوب
57 ------- 68% -------خوب
61 ------ 40% -------ضعیف - دو جلسه غیبت داشته است.

آیا می دانید؟

کدام یک از سیاره های منظومه شمسی را بدون تلسکوپ ، یعنی با چشم غیر مسلح می توان دید؟

عطارد ، زهره ، مریخ ، مشتری و زحل

ماه پرفروغ

عکس در رصد آسمان سمنان توسط آقای مهدی هدایتی 13 ساله عضو گروه نجوم مقدماتی آسمان پرستاره برداشته شده است.

رصد شبانه گروه در مرداد سال 88

رصد شبانه گروه نجومی آسمان پرستاره در چهارشنبه شب 21 مرداد ماه در کویر سمنان برگزار گردید. در این برنامه 57 علاقه مند به آسمان توسط اتوبوس کرایه گروه یا با وسایل شخصی، ساعت 2 بعد از ظهر از ساری به طرف سمنان حرکت نموده و طی یک سفر 4.5 ساعته در 5 کیلومتری سمنان مستقر گردید . افراد با تقسیم به 5 گروه رصدی ابتدا با نصب فیلتر روی دوربین ها و تلسکوپ ها به رصد غروب خورشید پرداخته و سپس با فرا رسیدن شب گروه ها با شور و ذوق فراوان ابتدا صورت فلکی ها را در آسمان شناسایی نموده و سپس به رصد اجرام آسمانی پرداختند. رصد اجرام تا طلوع خورشید ادامه یافت و در انتها گروه با خاطره ای زیبا از آسمان یک شب گرم کویری به ساری بازگشت نمود. به زودی جزییات بیشتر را از گزارش شرکت کنندگان در رصد می خوانید.

قمر کالیستو - callisto

کالیستو بیرونی ترین قمر از اقمار گالیله است وبه همین دلیل تا اندازه‌ای از اثرات ذرات نیرومند و یا تشعشعات حرارتی مشتری در امان است. شعاع این قمر حدود 2500 کیلومتر است و از این بابت کم چگالترین قمر گالیله به شمار می‌آید. ساختمان درونی کالیستو ساده‌تر از گانیمد است و پوسته آن از یک لایه سنگ و یخ به ضخامت حدود 300 کیلومتر تشکیل یافته و در زیر آن توده‌ای از آب انباشته گردیده و در میان آن هسته‌ای از مواد سیلیکاته بنام توده مرکزی جای گرفته است. پوسته یخی کالیستو با بیش از 4 هزار میلیون سال عمر ، یکی از قدیمی ترین اجرام منظومه شمسی است.

قمر گانیمد ganymede

قمر گانیمد که میان قمرهای اروپا و کالیستو قرار گرفته ، بزرگترین قمر مشتری است. شعاعی معادل 2635 کیلومتردارد و یکی از بزرگترین قمرهای منظومه شمسی است که بوسیله تلسکوپ بخوبی دیده می شود. این قمر از سنگ و از یخ آب تشکیل یافته و پوسته ای از یخ و مواد سنگی پیرامون توده سیلیکاته درونی آن فرا گرفته است. و نشانه ای از جو در پیرامون آن دیده نمی شود.

قمر اروپا europa

قمر اروپا با شعاع 1525 کیلومتر کوچکترین قمر گالیله (چهار قمر بزرگ مشتری) بشمار می آید. بین یو و گانیمد واقع شده است. سطح آن تقریباً سفید و هموار است و نشانه‌ای از آتشفشان و گودال های ناشی از برخورد شهاب در آن دیده نمی‌شود .قمر اروپا شباهتی با قمر یو ندارد. پوسته هموار و تقریباً صاف اروپا این تصور را ایجاد می‌کند که سطح قمر مزبور را پوسته‌ای از یخ به ضخامت حدود 100 کیلومتر فرا گرفته و یا پستیهای آن را آب یخ بسته‌ای پوشانیده و ظاهراً ناهمواریها را مخفی ساخته است.

قمر یو ( IO) مشتری

این قمر یکی از چهار قمر بزرگ و درونی ترین قمر مشتری است . شعاع آن 1820 کیلومتر و رنگ آن قرمز مایل به نارنجی است. همواره هدف بمباران الکترون ها و پروتون های و ذرات پرتوان گسیل شده از مشتری بوده و به همین دلیل سطحی هموار دارد. آیو فعال ترین قمر آتشفشانی در منظومه شمسی است. سطح آن پوشیده از قطعات دی اکسید گوگرد منجمد است. جو آیو مرکب از ابرهای سدیم و پتاسیم و منیزیم است. منشا ایجاد این جو فوران دی اکسیدگوگرد از آتشفشان ها ، تبخیر یخ ریزه های سطح قمر در مناطق رو به خورشید و مواد کنده شده از سطح قمر به وسیله ذرات پرانرژی مغناطیس کره مشتری است . اندازه جو کوچک و تنها به اندازه 5/1 برابر قطر قمر و ناهمگون است یعنی در برخی نواحی ، چگالی آن هزار برابر چگالی مناطق دیگر است.

قمرهای بزرگ مشتری

مشتری چهار قمر بزرگ دارد که کشف آنها در سال 1610 میلادی توسط گالیله صورت گرفت. البته کشف اولیه این قمرها توسط سیمون ماریوس قبلا انجام پذیرفته بود. اما چون گالیله در جهت شناسایی این قمرها کوشش زیادی کرد این قمرها را قمرهای گالیله می نامند . این قمرها را می توان با دوربین های معمولی نیز در اطراف مشتری مشاهده کرد. یو و اروپا و گانیمد و کالیستو اسامی این قمرها هستند.

آیا می دانید؟

در یک شب صاف و بدون ابر چند ستاره در آسمان دیده می شود؟

بدون دوربین در حدود 3000 ستاره دیده می شود.

تاثیر بادهای خورشیدی بر سیارک ها

می دانید که اگر زیاد زیر نور خورشید قرار بگیرید پوست تان می سوزد و برنزه می شود ، و اگر این مدت تماس پوست با نور خورشید طولانی شود پوست صدمه می بیند ودچار پیری زودرس می شود . سطح سیارک های جوان هم تحت تاثیر خورشید به رنگ قرمز در می آید و نهایتا پیر و فرسوده می شود ، اما با این فرق که پوست انسان در اثر تابش ماوراء بنفش خورشید پیر و فرسوده می شود اما سطح سیارک در اثر اصابت ذرات باردار بادهای خورشیدی به این روز در می آید. بادهای خورشیدی می توانند طی یک میلیون سال رنگ سطح یک سیارک را از خاکستری مثل ماه به رنگ قرمز مثل مریخ در بیاورند. البته دانشمندان بر این باورند که روند برنزه شدن سیارک در یک میلیون سال اولیه تشکیل سیارک به وقوع می پیوندد و بعد از آن سرعت این تغیر رنگ آهسته می شود.

رمبش تاریک dark gulping

تا به حال اصطلاحات ماده تاریک و انرژی تاریک را شنیده بودیم اما این روزها صحبت از رمبش تاریک است. دانشمندان با کمک پدیده رمبش تاریک فرضیه ای جدیدی برای علت تشکیل سیاهچاله های پرجرم در آغاز پیدایش عالم ارائه داده اند. آنها اعتقاد دارند که شاید پدیده رمبش تاریک ، در زمانی که تنها یک میلیارد سال از عمر جهان می گذشت از برهم کنش گرانشی بین هاله نامرئی ماده تاریک در یک خوشه کهکشانی با گاز موجود در هاله ماده تاریک بوجود آمده باشد. آنها براین عقیده اند که این برهم کنش گرانشی باعث شده که ماده تاریک ، توده مرکزی فشرده ای را تشکیل دهد که از نظر گرانشی ناپایدار بوده و هر آن می توانست به داخل فرو ریزد به عبارتی رمبش کند و اگر این فروپاشی سریع و پویا بوده باشد رمبش تاریک به وقوع پیوسته است . دانشمندان مدلی برای این فرآیند طراحی کردند و براساس آن می گویند که فرایند رمبش تاریك در ابتدای جهان بسیار سریع اتفاق افتاده است، بدون این‌كه تابش الكترومغناطیسی ساطع شده باشد. البته فرضیه‌های دیگری در مورد نحوۀ پیدایش سیاهچاله‌های پرجرم قبلا ارائه شده است. یک فرضیه این است که یک ابر گازی بزرگ به درون رمبش کرده است. و فرضیه دیگری می گوید که یک ستاره بزرگ و درخشان حجم عظیمی از ماده را بلعیده و سیاهچاله را تشکیل داده است و فرضیه دیگر از ادغام سیاهچاله های کوچک صحبت می کند . اما اگر روند تشکیل یک سیاهچاله را با هر یک از این فرضیه ها بپذیریم میلیون ها سال طول می کشد تا سیاهچاله ای تشکیل شود و این امر با یافته های اخیر که نشان می دهد سیاهچاله‌ها زمانی كه كمتر از یك میلیارد سال از عمر جهان می‌گذشت وجود داشته‌اند، مغایرت دارد. یعنی سرعت تشکیل سیاهچاله باید خیلی بیشتر از این باشد. اما فرضیه رمبش تاریک می تواند توضیح دهد که چگونه سرعت آهسته تراکم گازها یک باره افزایش یافته و منجر به تشکیل سریع تر سیاهچاله های بزرگ شده است . توده تاریکی که تحت تاثیر یک هسته متراکم بوده است بامقیاس سیاهچاله های پرجرمی که امروزه در کهکشان ها سراغ داریم همخوانی دارد. نیروی گرانشی این مادۀ تاریك، قوی‌تر از نیروی حركتی كهكشان‌ها و خوشه‌های كهكشانی بوده و با وجودی که ظاهراً مادۀ تاریك برهمکنشی با نور ندارد، با مادۀ معمولی کهکشان ها و خوشه های کهکشانی از طریق گرانش برهمکنش دارد. قبلا برهم کنش گاز و مادۀ تاریك نادیده گرفته شده، ولی با لحاظ کردن آن در مدل های چدید تصویری واقعی‌تر حاصل شده كه انطباق بیشتری با مشاهدات امروزی دارد و شاید توجیه درستی باشد از دلیل پیدایش سیاه‌چاله‌های پرجرم اولیه .

آغاز دوره جديد فعاليت هاي خورشيدي

خبرهای جدیدی از خورشید رسیده ! دانشمندان با مشاهده نقاط نورانی جدیدی بر سطح خورشید ، پیش ببنی کردند که دوره چدیدی از فعالیت های خورشیدی آغاز شده است و این یعنی پایان یافتن دوره رکود فعالیت های خورشیدی . یعنی خورشید ما شیطنت آتش بازی اش را بیشتر خواهد کرد. اگر در ماه های آینده نقاط نورانی بیشتری روی خورشید مشاهده شود ، می تواند باعث اثرگذاری و تخریب ماهواره ها و شبکه های انرژی روی زمین شود. دانشمندان عقیده دارند که ظهور این نقاط نورانی نشانه ای است بر اتمام کم فعالیت ترین دوره از فعالیت های خورشیدی ؛ و انتظار دارند که تعداد این نقاط در ماه های آینده افزایش یابد.

خبر نجومی

آسمان صبحگاهي اواخر مهرماه ميزبان دو سياره است. سياره زيباي زحل و سياره تيزپا (عطارد) را هر روز صبح کمي قبل از طلوع خورشيد مي توانيد بالاي افق شرقي مشاهده کنيد. سياره زحل در صورت فلکي شير قرار دارد و وضعيت آن رفته رفته بهتر مي شود. اين سياره در نزديکي ستاره سيگما - شير از قدر 4 جاي دارد. رصد زحل به وسيله تلسکوپ حال و هواي ديگري دارد. در اين بين يکي از رويدادهاي جالب رصدي را مي توانيد پيگيري کنيد. حلقه هاي زحل در شهريور سال 1388 (سال جهاني ستاره شناسي) به حالتي قرار خواهند گرفت که همراستاي ديد ما خواهند بود. به همين دليل حلقه هاي زحل به صورت خطي دور تا دور سياره قرار خواهد داشت. شما رصدگران از هم اکنون مي توانيد با ثبت اين تغييرات شاهد تغيير زاويه ديد حلقه ها نسبت به زمين باشيد. اما سياره عطارد، اواخر مهرماه ساعت 5 صبح طلوع خواهد کرد و اين روند به صورتي خواهد بود که زمان رويت آن در آسمان بيشتر مي شود. سياره عطارد در اول آبان ماه به بيشترين کشيدگي غربي خواهد رسيد.

برگرفته از روزنامه اعتماد

آیا می دانید

فقط ستاره ها چشمک می زنند و برخلاف ستارها سیارات در آسمان درخشندگی ثابت و پایدار دارند.

ستاره های دنباله دار-comet

ستاره های دنباله دار یا ذوذنب اجرام آسمانی دارای شکل منحصربه فرد هستند. یک ستاره دنباله دار تشکیل شده از یک کره نورانی یا راس که به استوانه ای رقیق و دراز به نام دنباله (ذنب) متصل است. دنباله دارها با سرعت صدها کیلومتر در ثانیه حرکت می کنند اما به دلیل فاصله زیاد آنها از زمین این سرعت برای ما محسوس نیست.

سیارک planetoid

سیارک ها مثل سیارات هستند منتها در ابعاد کوچکتر. مثل سیارات جامدند ، مثل سیارات سطح ناصاف دارند و مثل سیارات به دور خورشید می چرخند و مثل سیارات نور خورشید را باز می تابانند. سیارک ها از صخره و فلز ساخته شده اند. هزاران سیارک در منظومه شمسی وجود دارد که بسیاری از آنها بین مدار مریخ و مدار مشتری قرار دارند؛ که به آنجا کمربند یا منطقه سیارک ها گفته می شود. سيارك ها در این منطقه به دور خورشيد مي گردند. اين كمربند بيشتر به مريخ نزديك است تا به مشتري. به اين ترتيب بيشتر سيارك ها كه در اين كمربند قرار دارند 300 ميليون تا 600 ميليون كيلومتر يا 2 تا 4 AU از خورشيد فاصله دارند.بعضی از سیارک ها هم در بر اثر گرانش سیاره ها در مدار سیاره ای گیر افتاده اند و به دور آن سیاره می چرخند که به آنها سیارک اسیر گفته می شود. و یکی از آن سیارک ها هم به نام کتور به صورت یک شی دوقلو دیده شده است . نزدیک ترین سیارک به زمین " توتاتیس" نام دارد و بزرگترین سیارک سرسceres است که قطری برابر 995 کیلومتر دارد و عکس اش را بالا می بینید. سرس به طور اتفاقی در اول ژانویه 1801 توسط جوزیه پیاتسی کشف شد. این سیارک در حال حاضر دارای قدر 9 ( می دونید قدر چیه ؟ اگر نه روی کلمه قدر کلیک کنید) و در صورت فلکی میزان قرار دارد. درخشان ترین سیارک منظومه شمسی وستا نام دارد که در سال 1807 توسط اولبرس کشف شد. قطر وستا 530 کیلومتر است. سیارک ایتوکوا هم سیارکی است که در فاصله 3/1 واحد نجومی ؟ از زمین قرار دارد و میزبان فضاپیمای ژاپنی هایابوسا بوده است. این فضاپیما در تاریخ 19 اردیبهشت 1382 به فضا پرتاب شد قطر بسیاری از سیارک ها فقط در حد 3 کیلومتر است. با یک تلسکوپ بزرگ می توان تا 100,000سیارک را دید. می دانید دانشمندان خواب های جالبی برای این سیارک ها دیده اند آنها در این فکرند که از سیارک ها به عنوان مصالح برای ساخت زیست گاه در ماه استفاده کنند. در گذشته سیارکهای کوچکی با زمین برخورد کرده‌اند. حفره شهابسنگی بزرگ در آریزونا در اثر چنین برخوردی ایجاد شده است.

آیا می دانید؟

چرا ستاره ها چشمک می زنند؟

نور ستارگان از میان لایه های مختلف اتمسفر عبور می کند که غلظت آنها برابر نیست و نور هنگام عبور از این لایه ها می شکند. این شکست و پراکنش نور را ما به صورت چشمک می بینیم.

سیارات جامد منظومه شمسی

منظومه شمسی چهار سیاره جامد دارد که عبارت اند از : عطارد ، زهره ، زمین و مریخ ؛ یعنی سطح آنها مانند سطح زمین ، از سنگ ساخته شده است. به همین علت هم آنها را سیارات زمین مانند یا سنگی می گویند. البته به این چهار سیاره، سیارات داخلی هم گفته می شود؛ که اشاره به جایگاه آنها در منظومه شمسی دارد .(زیرا به خورشید نزدیک ترند.) اما از شباهت سنگی بودن این سیارات که بگذریم از بعضی جهات این سیارات تفاوت های زیادی با هم دارند که بزرگترین تفاوت آنها ، تفاوت در دمای جو آنها است. عطارد چنان به خورشید نزدیک است که طرف رو به خورشید آن بسیار داغ می شود. اما چون اتمسفر این سیاره خیلی رقیق است ، گرمای روزانه آن نگه داشته نمی شود و در شب همان طرف که در جهت مخالف خورشید است بسیار سرد می شود. زهره از عطارد هم داغ تر است ، زیرا پوشش دایمی ابر اطراف آن ، گرما را نگه می دارد ( این پدیده را اثر گلخانه ای می گویند زیرا گرما می تواند وارد گلخانه شود اما بیشتر آن نمی تواند خارج شود.) مریخ چنان از خوراشید دور است که سطح اش همیشه بسیار سرد و یخ زده است. فقط زمین دارای دمای مناسب و معتدلی است که آب را به صورت مایع نگه می دارد و اتمسفر آن اکسیژن کافی برای حفظ حیات را دارد. (البته حیاتی که ما با آن آشنا هستیم)

کارولین شومیکر Carolyn Shoemaker

خانم کارولین شومیکر از سال 1983 تا سال 2008 به عبارتی طی مدت بیست و پنج سال بیشتر از 800 سیارک و 32 دنباله دار را کشف کرده است که بعضی ار آنها با مدار حرکت زمین به دور خورشید برخورد می کند. خانم شومیکر به اتفاق همسرش دیوید لوی موفق شد دنباله دار شومیکر – لوی 9 یا باقیمانده آن را کشف کند. نیروی گرانشی مشتری این دنباله دار را به دام انداخت و آن را مجبور کرد به جای خورشید به دور خودش بگردد. نیروی گرانشی زیاد مشتری ، این دنباله دار را 21 تکه کرد که همه آنها در سال 1994 به سطح مشتری برخورد کردند.

تولد ستاره های جمعیت 2 و جمعیت 1

در طول سفرمان رسیدیم به آن جا ، ببخشید به آن زمان که ستاره های جمعیت 3 منفجر شدند. پس از انفچار در پس امواج شوکی ناشی از آن ، گاز میان ستاره ای منقبض شد و جنین ستاره ای جدید تشکیل گردید. این ستاره های جدید که عناصر ساخته شده در ستاره های مرده جمعیت 3 را دارند ، ستاره های جمعیت 2 نامیده می شوند. ستاره های جمعیت 2 امروزه وجود دارند و به صورت ستاره های سرخ رنگ پیر در خوشه های کروی نورافشانی می کنند. گروه دیگری از ستارگان که خورشید هم جزو آنها است ستارگانی هستند که عناصر سنگین شان ده تا صد برابر درصد این عناصر در ستاره های جمعیت 2 است. این ستارگان جوان ترین جمعیت ستاره ای هستند و بیشتر ستارگان آسمان از این دسته هستند. تحول این ستارگان نیز مشابه ستارگان جمعیت 3 است منتها در مسیر متفاوت. هم ستاره های پرفلز جمعیت 1 و هم ستارگان کم فلز جمعیت2 همانند ستارگان جمعیت 3 از طریق انقباض گرانشی به وجود آمدند و هر دو تحول می یابند تا به غول سرخ تبدیل شوند اما باز به دو گونه متفاوت . ستارگان جمعیت 1 هیدروژن کم تر و عناصر سنگین بیشتری دارند. در این ستارگان چون عناصر سنگین فوتون های زیادی را جذب می کنند ، گاز ستاره کدرتر است و این یعنی اینکه ستاره های جمعیت 1 سردتر و کم نورتر از ستارگان جمعیت 2 هستند و ستارگان جمعیت 2 داغ ترند و سوخت هسته ای شان را سریع تر می سوزانند. و دیگر اینکه در ستارگان جمعیت 1 بیشتر انرژی از هم جوشی هسته ای در چرخه کربن – نیتروژن – اکسیژن تولید می شود. ستارگانی که جرم شان به اندازه جرم خورشید است نمی توانند عناصر ورای کربن را بسوزانند. پس به صورت غول سرخ در می آیند. لایه های بیرونی شان را از دست می دهند و آنها به صورت سحابی سیاره نما ظاهر می شوند و هسته باقیمانده هم به ستاره ای با چگالی زیاد یعنی کوتوله سفید تبدیل می شود. این ستاره ها چون جرم زیادی دارند فشار گرانشی زیادی به مرکز خود وارد می کنند و دما آنقدر بالا می رود که هم جوشی تا تولید آهن پیش می رود. و آهن پایان ماجرا است. دیگر عناصر سنگین تر از آهن نمی تواند تشکیل شود و هسته آهن به هسته های سبک تر شکافته می شود. واکنش های تولید انرژی خاموش می شود ونیرویی برای مقابله با هجوم لایه های بیرونی ستاره وجود ندارد. ستاره می رومبد و انفجاری دهشتناک رخ می دهد و ستاره پرجرم در یک آتش بازی بزرگ عناصر سنگین تری مثل بیسموت و طلا و سرب و اورانیوم را تولید و در فضا پخش می کند. باقیمانده این انفجار بسته به اینکه ستاره چقدر پرجرم بوده یا ستاره نوترونی است یا سیاهچاله.

پس از نخستین سه دقیقه و داستان ستاره های جمعیت 3

سفرمان به آن جا رسید یا باید بگوییم به آن زمان رسید ( چون که ما مسافران زمان بودیم نه مسافر مکان ، یادتان که هست؟) بله رسیدیم به پایان سه دقیقه ی اول داستان آفرینش و حالا بعد از سه دقیقه . بعد از گذشت سه دقیقه از انفجار یزرگ ،حال آرامشی در عالم حاصل می شود . ابرهای پهناور هیدروژن و هلیمی که در انتهای سه دقیقه اول تشکیل شده بود، اندک اندک شروع به منقبض شدن می کنند و تحت تاثیر گرانش شان جنین کهکشان ها را پدید می آورند. در درون این کهکشان ها ی جدید هم ، مناطق متلاطم گازی بر اثر گرانش ، به هم فشرده شده و ستارگان اولیه متولد می شوند. این ستارگان اولیه را ستارگان جمعیت 3 می نامند چرا که هر یک از آنها آنقدر ماده در خود داشتند که می توانستند یک صد الی سیصد ستاره مثل خورشید را به وجود بیاورند. هرچه این ستاره های اولیه یا در واقع ستارگان مادر منقبض تر می شدند انرژی در درون شان افزایش می یافت و دمای هسته شان تا 100 میلیون درجه کلوین بالا رفت. در این مرحله در دل ستاره هیدروژن به هلیم تبدیل می شود و این عمل آن قدر ادامه می یابد تا وقتی که سوخت هیدروژن هسته تمام شود ، آن وقت آتش واکنش همجوشی هسته ای هم سرد می شود و در این لحظه فشار گاز و تشعشع در مرکز ستاره در مقابل فشار گرانش لایه های بیرون کمتر شده و درنتیجه ستاره منقبض می شود. بر اثر انقباض فشار روی هسته مرکزی ستاره بیشتر می شود و دما در هسته به 200 میلیون درجه کلوین میرسد. در این دما شرایط برای برهم کنش هلیم و بریلیم مهیا می شود و معجزه ی خلق کربن و سپس اکسیژن بوقوع می پیوندد. تا جایی که هلیم نیز به انتها می رسد و با حجم هلیوم و در نتیجه کاهش واکنش های هلیم ، مجددا فشار لایه های بیرونی بر فشار هسته می چربد و ستاره مجددا منقبض می شود و در اثر فشار گرانش، گرمایش در هسته ستاره ها افزایش یافته و دمای درون ستاره به بیش از 800میلیون درجه کلوین می رسد و فرآیند کربن سوزی ستاره آغاز می شود. ستاره جمعیت 3 به پایان عمر خود می رسد. اگر سوزاندن هیدروژن در درون ستاره 2 تا 3 میلیون سال طول کشیده باشد ، سوزاندن هلیم 200تا300هزار سال و واکنش های مربوط به کربن فقط چند قرن طول کشیده است. بعد از اتمام کربن سوزی ستاره ،مجددا هسته کم انرژی می شود ، ستاره منقبض می شود و دوباره دمای درون ستاره بالا می رود و دما برای خلق عناصر سنگین تر مهیا می شود در این مرحله عناصر نئون و منیزیم و سیلیسیم و کلر و آلومنیوم پدید می آید. در واکنش های هسته ای درون هسته ضمن خلق عناصر جدید، گاز و انرژی نیز آزاد می شود که با نیروی گرانش رو به درون ستاره مقابله می کند و زندگی متعادل ستاره تا زمانی ادامه می یابد که نیروی رو به درون گرانش و فشار رو به بیرون گاز و تشعشع برابری کند. نهایت تعادل به هم می خورد انرژی درون هسته کاهش می یابد دیگر هیدروژن و هلیمی برای سوختن نمانده و ستاره می رمبد. هسته چنان داغ می شود که همجوشی اکسیژن آغاز می شود. اکسیژن سوزی عواقب وخیمی برای ستاره دارد . ستاره منفجر می شود و در حین این انفجار عناصری که تولید کرده را در منطقه وسیعی از کهکشان می پراکند و این عناصر خمیرمایه ستاره های نسل بعد هستند.

تولد جهان تا پایان سه دقیقه اول

می خواهیم یک مسافرت در زمان داشته باشیم و به عقب برگردیم ، به گذشته . یک میلیون سال پیش ، ده میلیون سال ، صد میلیون ، یک میلیارد ، پانزده میلیارد ، درسته رسیدیم ، به پانزده میلیارد سال پیش . از سفینه زمان پیمای مان پیاده شویم ، تا ببینیم چه خبر است ، می خواهیم یک گشت سه دقیقه ای بزنیم. به جایی رسیدیم که هیچ چیز نیست . اینجا هیچ چیز معنا ندارد . نه زمان ، نه فضا ، نه انرژی . اینجا آغاز خلقت است و به زودی معجزه بزرگ آفرینش آغاز می شود. ناگهان اتفاقی می افتد، نقطه ای بی نهایت کوچک ، بی نهایت چگال و بی نهایت داغ منفجر می شود و فضا ، زمان و ماده و انرژی را پدید می آورد. این نقطه پرعظمت از کجا آمد و آن اراده فراتر از ذهن از چه بود؟؟ علم از توضیح قبل از این لحظه عاجزاست . ما سفرمان را از این لحظه رو به جلو آغاز می کنیم ؛ این واقعه را انفجار بزرگ یا مهبانگ یا BIG BANG می نامند. و بر خلاف اسم اش با هیج گونه صدایی همراه نبود ، چرا که صوت در محیطی که ماده نباشد نمی تواند منتشر شود. انفجار به وقوع پیوست ، خلقت آغاز شد. بعد از انفجار بسته های انرژی که فوتون نامیده می شوند عالم آغازین را پر کردند. فوتون ها ذرات بی جرم و خنثی ایی هستند که با سرعت نور حرکت می کنند و انرژی مغناطیسی را حمل می کنند. به عبارتی عالم در آن مرحله فقط نور بود. در آن دمای فوق العاده ئ ابتدایی از برخورد فوتون ها به یکدیگر ذرات بنیادی پدید آمد. برخورد فوتون ها ذراتی چون الکترون ، پروتون و نوترون را پدید آورد و با به وجود آمدن ذرات ، ضد ذرات یا پادذرات هم به وجود آمدند. در برخورد فوتون ها ذرات و پادذرات خلق می شدند و در جهات مختلف از هم دور می شدند. عالم نیز رفته رفته منبسط تر و سردتر شد. چهار نیروی بنیادی یعنی گرانش ، الکترومغناطیسی ، هسته ای قوی و ضعیف ظاهر شدند. الکترون های منفی به پروتون های مثبت برخورد کردند و نوترون و نوترینو پدید آمدند و به همین صورت پوزیترون با نوترون برخورد کرد و پروتون و پادنوترینو به وجود آمد. هیدروژن که ساده ترین عنصر است هنگامی شکل گرفت که یک پروتون الکترونی را به دام خود انداخت. نیروهای هسته ای قوی مسبب پیدایش شکل دیگری از هیدروژن یعنی دوترون شد و وقتی دو دوترون با انرژی معینی به هم برخورد کردند به هم پیوستند و هلیم را ساختند. زمانی که عالم به اندازه کافی سرد شد به حدی که دوترون ها بتوانند پایدار بمانند ، نوترون ها یا به یک پروتون و الکترون و یک پادنوترینو تجزیه شدند یا در دام دوترون ها افتادند و تریتیم را ساختند. ولی تریتیم پایدار نیست و در تلاشی اش هلیم 4 ساخته می شود و هلیم 5 و در نهایت تا پایان دوران سنتز هسته ای انفجار بزرگ لیتیم خلق شد و این پایان سه دقیقه نخست تکوین عالم است. دمای عالم در این مرحله یک میلیارد درجه بود که کم کم کاهش می یافت و ماده تشکیل دهنده اش 76 درصد هیدروژن و 24 درصد هلیم و مقادیر ناچیزی لیتیم. و این پایان سه دقیقه پر تلاطم اولیه عالم است.

شب یوری

امروز یکشنبه 23 فروردین مصادف است با 12 آوریل و 12 آوریل روزی است که شب آن به عنوان شب یوری نام گذاری شده است.

12 آوریل 1961 اولین سفر فضایی انسان محقق شد و آقای یوری گاگارین در ساعت نه و هفت دقیقه صبح به وقت مسکو توسط فضاپیمای ووستوک1 به فضا پرتاب شد و در یک سفر 108 دقیقه ای یک دور کامل مدار زمین را پیمود. نخستین جملاتی که یوری از فضا به زمین مخابره کرد این بود:"پرواز به خوبی ادامه دارد، دید خوبی دارم، من زمین را می‌بینم، خیلی زیبا است."

گرانش خورشید

از پست قبل می دانیم جایی که ماده و انرژی و در نتیجه گرانش حضور نداشته باشد ، فضا تخت است. پس در فواصل زیاد از خورشید ، که میدان گرانش آن ضعیف است هم ، فضا تخت است و در نتیجه مقطع استوایی ، یعنی صفحه ای فرضی که از استوای خورشید می گذرد؛ نیز به یک صفحه تخت می ماند. هرچه به خورشید نزدیک تر بشویم این صفحه از حالت تخت خارج شده و حالت منحنی می شود که دلیل اش انحنای فضا است. در چنین صفحه ای کمترین فاصله میان دو نقطه دیگر خط راست نیست ؛ بلکه خطی است منحنی که به آن ژئودزیک می گویند. در مورد فضای اطراف خورشید اگر فاصله با خورشید زیاد باشد ، این خط راست و در صورتی که فاصله با خورشید کم باشد منحنی و خمیده خواهد بود. می دانیم نور همیشه برای گذر از میان دو نقطه کمترین فاصله را انتخاب می کند ، پس نور بر روی یکی از ژئودزیک ها سیر خواهد کرد. پس اگر ستاره ای در آسمان در کنار خورشید قرار بگیرد ، نور آن برای رسیدن به چشم ما چون از کنار خورشید می گذرد منحرف می شود ، یعنی در مسیرش از انحنای فضا تبعیت می کند. و از آنجایی که نور ستاره در فواصل نزدیک تر به ما در مسیر مستقیم به چشم ما رسیده ، چشم ما همان مسیر مستقیم در فضا را برعکس ادامه می دهد و ستاره را در محلی تصویر می کند که گویی نور به خط راست آمده است، پس محل ستاره را جابه جا می بیند. اگر مختصات ستاره های مجاور خورشید را هنگام کسوف اندازه بگیریم و آن را با مختصات همان ستاره در شب که خورشید در کنارش نیست مقایسه کنیم ، مقدار جابه جایی که در مکان ستاره مشاهده می شود در واقع میزان انحراف نور در فضای اطراف خورشید است. همین اثر انحراف نور موجب پدیده همگرایی گرانشی می شود ، یعنی اجرام بزرگ آسمانی می توانند مانند یک عدسی عمل کنند.

انحنای فضا

می دانید فضا منحنی است و تخت نیست . نترسید! راحت راه برید، قرار نیست مثل توپ همه قل بخوریم و تو فضا سرگردون بشیم . در واقع اگر تاثیر ماده و انرژی را بر فضا در نظر نگیریم که در ابعاد زمینی با خیال آسوده می توانیم این فرض را داشته باشیم؛ می توانیم فضا را تخت بدانیم ؛ این جوری خیال مان هم موقع راه رفتن راحت تر است . یعنی اگر ماده و انرژی بر فضا اثر نداشته باشد فضا مثل یک صفحه کاغذ تخت است؛ با این تفاوت که صفحه کاغذ دو بعدی است ولی فضا سه بعد دارد. وقتی فضا تخت باشد هندسه ای که در آن فضا تعریف می شود را هندسه تخت یا به نام نامی اقلیدوس ، هندسه اقلیدوسی می نامیم.

تا اینجا درفضای سه بعدی بودیم ، حالا وقت آن است که از سه بعد فراتر برویم ، ما نسبیت انیشتین را می شناسیم و می دانیم که جناب انیشتین بعد چهارم یعنی زمان را هم وارد میدان کرده است . هندسه فضا – زمان نسبیت خاص هم ، تا زمانی که حضور ماده در آن نادیده فرض شود ؛ تخت است و به آن شبه اقلیدوسی می گویند، خوب چرا اقلیدوسی باز به خاطر نام نامی اقلیدوس و چرا شبه چون اینجا هندسه یک فرق کوچک با هندسه اقلیدوسی دارد چراکه اینجا چهار بعد مطرح می شود و این تفاوتش با هندسه تخت اقلیدوسی است که سه بعد دارد. فضا – زمان چهار بعدی هم ، در نزدیکی زمین و برای دقت های معمولی تخت است. اما اگر پا را از زمین فراتر بگذاریم و به کل عالم و گذشته آن بنگریم یعنی فضا – زمان را در کل بنگریم و همین طور سخاوتمندانه ماده و انرژی را از فضا حذف نکنیم، آن وقت ماده و انرژی موجود در فضا ، تاثیرش را درست و حسابی بر هندسه آن می گذارد . نظریه نسبیت عام این رابطه را مشخص می کند. بر اساس این نظریه ماده ، ساختار هندسی فضا را تعیین می کند. یعنی هر جا ماده حضور بیشتری داشته باشد ، انحنای فضا بیشتر است و شدت میدان گرانش هم بیشتر می شود. میدان گرانش ناشی از ماده، بر رفتار ساعت ها و خط کش ها اثر می گذارد. ساعت ها در میدان گرانش قوی کندتر کار می کنند و خط کش ها کوتاه تر می شوند.

باورتان نمی شود ؛ خط کش های تان را بردارید و اولین تعطیلات سوار فضاپیمای سرعت نور خودتان یشوید ، بروید نزدیک یک ستاره پرجرم وتاثیرگرانش این ستاره را خودتان امتحان کنید.

دب اکبر ursa major

هفت ستاره پرنور ، نقش دب اکبررا پدید می آورند. آب گردان یا ملاقه هم اسامی دیگر این هفت ستاره است. چهار ستاره که کاسه را تشکیل می دهند با نام های دوبه ، مراق ، فخذ و مغرز معروف اند که همگی اسامی عربی اند. دب به معنای خرس است مراف به معنی گرده و فخذ و مغرز به ترتیب ران و بن دم خرس اند. ستاره های دسته ملاقه به نام های قائد ، عناق و جون موسوم اند که باز نام های عربی به معنای جلودار و بزغاله اند و معنای دقیق جون مشخص نیست. در نزدیکی عناق ستاره کوچک سها قرار دارد. این دو ستاره را اسب و سوار می نامیدند.

سیاهچاله های شکمو

اولین مدرک واضح از پدیده اسرارآمیز بلعیدن ستاره ها توسط سیاهچاله .عکس از یک سیاهچاله کوچک که 14 بار بیشتر از خورشید جرم دارد گرفته شده است. سیاه چاله در حال بلعیدن کهکشان اطراف خود است. سیاهچاله ها می توانند بیلیون ها ستاره را ببلعند و به یک سیاهچاله بسیارپرجرم تبدیل شوند. عکس فوق حاصل ده سال مشاهده پرارزش از رصدخانه پرتو ایکس چاندرا می باشد.

دست کیهان به منبع نور رسید.

کوچک و میرا اما هنوز ستاره های قدرتمندی هستند که پالسار نامیده می شوند. متل فرفره می چرخند و به اطراف نور می پراکنند. عکس فوق پالسارPSR B1509-58 را نشان می دهد که مدتها قبل بعد از آنکه سوخت اش تملم شد در کره ای به قطر تنها 22 کیلومتر فرو ریخت. این عکس با اشعه X فوق انرژی توسط ناسا گرقته شده است . سحابی با رنگ آبی ، مانند دستی است که در حال گرفتن نگین سرخ می باشد.

اخبار نجومی امروز

برای اطلاعات بیشتر روی خبر کلیک کنید.
امکان تماشای فیلم پخش زنده از مریخ - فارسی
بهار در مریخ - انگلیسی

می توانیم به گذشته نگاه کنیم

می دانیم که برای دیدن یک شی علاوه بر دو چشم بینا لازم است که نوری از آن شی به چشم ما گسیل شود ،حال خواه خود شی منیر باشد، یعنی خودش زحمت بکشد و نور تولید کند یا اینکه متواضع انه نور را از یک چشمه نور دریافت کند و سپس لطف کند آن را به طرف ما گسیل کند. این جناب نور هم با وجود آنکه سریع ترین سرعت ممکنه را دارا است ، یعنی هیچ چیز اعم از هواپیما و فضاپیما و هر نوع پیمای دیگری که فکرش را بکنید گرفته تا هیچ نوع سیگنالی نمی تواند سریع تر از جناب نور حرکت کند ، اما به هر حال باز هم برای طی مسیر خود نیاز به زمان دارد ،حالا این زمان بسته به اینکه آن شی در چه فاصله ای از ما قرار دارد، ممکن است کسری از میلیونیم ثانیه باشد یا چند صد سال نوری. خوب بعد از این توضیحات مقدماتی بریم تو فضا . فرض کنید ستاره ای صد سال نوری با ما فاصله دارد و همین لحظه یک پرتو نور از این ستاره به طرف زمین راه می افتد ایشان صد سال در راه خواهند بود تا به چشم ما برسند و این یعنی اینکه نوری که الان از این ستاره می بینیم صد سال پیش از این ستاره ساطع شده است . چه هیچان انگیز!! پس وقتی کهکشانی را رصد می کنیم که یک میلیون سال نوری با ما فاصله دارد در واقع ما در حال مشاهده یک رویدادی هستیم که یک میلیون سال پیش رخ داده است.

نسبیت انیشتینtheory of relativity

از دید یک فرد عادی فضا و زمان دو مفهوم کاملا متمایز است اما نظریه نسبیت این دو را در هم ترکیب می کند و فضا – زمان را می سازد که چهار بعد دارد. در این جا زمان دیگر مفهوم مطلقی نیست . اگر دو ساعت را کنار هم بگذاریم و سپس یکی را به دست ناظر متحرکی بدهیم که با سرعت قابل توجه ای از اولی دور شود و پس از مدتی بازگردد ، این دو ساعت زمان یکسانی را نشان نخواهند داد. همین اتفاق برای طول هم می افتد. خط کش متحرک کوتاه می شود. یعنی زمان و مکان هر دو وابسته به ناظرند.

(اقتباس از مقاله دکتر رضا منصوری)

برای رصد ستارگان چه ارتفاعی مناسب است ؟

فکر می کنید چرا اخترشناسان برای رصد به ارتفاعات می روند ؟ اگر یکی از دلایل را نزدیکی بیشتر به ستارگان بیان کنید، باید بدانید که پاسخ فوق العاده بی ربطی داده اید؛ چرا که اگر این ستاره شناس ما ، برای نزدیک تر شدن به ستاره ها تا سیاره پلوتو که دورترین سیاره منظومه شمسی هست هم سفر کند باز صورت های فلکی را به همان شکل آشنای آسمان زمین می بیند. چرا که سیاره پلوتو که دورترین سیاره منظومه شمسی است فقط 5 ساعت نوری از زمین فاصله دارد در حالی که نزدیک ترین ستاره ای که بخواهیم رصد کنیم از زمین 3/4 سال نوری فاصله دارد.( به تفاوت ساعت و سال توجه کردید؟) برای همین اگر اختر شناس برای رصد به یکی از سیارات بیرونی منظومه شمسی هم سفر کند (تغییر ارتفاع با ابعاد زمینی را گرفتید دیگه) باز صورت های فلکی را به همان شکل آشنای آسمان زمین می بیند و حتی در پلوتو هم درخشندگی ستاره ها و طرح ظاهری انها تفاوت چندانی با زمین ندارد.

کهکشان راه شیری یا راه کاه کشانmilk way galaxy

هیچ فکر کرده اید کهکشان راه شیری چه شکل و قیافه ای دارد و اگر یک موجود هوشمند فرازمینی هوس کند با تلسکوپ خود ،کهکشان ما را ببیند چه منظره ای را شاهد خواهد بود ؟ از کدوم سیاره و کدوم کهکشان؟ ای بابا من چه می دونم ؟ گفتم اگر ، حتما حالا می خواهید بپرسید چه شکلیه ؟ متاسفانه این را هم نمی دونم ؛ من می خوام در مورد شکل و قیافه کهکشان خودمون صجبت کنم ؟ حتما حالا می گین : خسته نباشی، خودمون می دونیم، می دونیم که کهکشان ما مارپیچیه و حدود صد بیلیون ستاره را در خود جای داده .خیلی خوب، این رو هم می دونید که منظره از پهلو کهکشانمون شبیه یک عدسیه که در مرکز ضخیم و در لبه ها نازکه. قطر دایره کهکشان بالغ بر 5 میلیون واحد نجومی ( 150 سال نوری برابر یک واحد نجومی است) و حداکثر ضخامت کهکشان تنها حدود یک ششم قطر دایره است. می دونستید؟ هیچی دیگه . منم میخواستم همین ها رو بگم ، پس همه رو می دونستید ، خدا رو شکر. خداحافظ تا بعد.

اخبار نجومی امروز

برای اطلاعات بیشتر روی خبر کلیک کنید.
زمان پرتاب فضاپیمای هرشل و پلانک نسبت به تاریخ برنامه ریزی شده آن در 27 فروردین/16 آوریل به تاخیر افتاد.

منظومه شمسی

منظومه شمسی شامل :
1- خورشید
2- نه سیاره که به دور خورشید می گردند . عطارد ، زهره ، زمین ، مریخ ، مشتری ، زحل ، اورانوس ، نپتون و پلوتون
3- مجموعه ای از سیارات کوچک تر که سیارک نامیده می شوند.
4- چندین ماه که به اقمار مشهورند و به دور هفت تا از این سیارات می گردند.
5- ستاره های دنباله دار که گهگاه ظاهر می شوند.
6- تعداد بسیار زیاد شهاب واره

اخبار نجومی امروز

برای اطلاعات بیشتر روی خبر کلیک کنید.
شروع برنامه 100 ساعت نجوم مربوط به سال جهانی نجوم ازنیمه شب 2 تا 5 آوریل برابر با 13 و 14 فروردین سال 88
امکان دیدن تصاویر سه بعدی با کیفیت بالا از مریخ در google earth

اختلاف منظر ظاهری parallax

خوب بریم سر اختلاف منظر. اختلاف منظر در واقع اشاره به طرز کار چشمان ما برای تعیین فاصله اجسام از ما دارد . انگشت اشاره تان را مقابل صورت خود بگیرید، چشم چپ خود را ببندید و با چشم راست به این انگشت نگاه کنید. حال یک بار دیگر این کار را با چشم چپ تکرار کنید. هر دفعه تصویر زمینه انگشت شما تغییر می‌کند، یعنی هر دفعه انگار انگشت شما جابه جا می شود . این کار را یکبار وقتی انگشت تان را در فاصله 30 سانتی گرفته اید انجام دهید و یکبار در فاصله 5 سانتی . متوجه تغییر اندازه جابه جایی انگشت تان شدید. مغز ما قادر است با استفاده از این دو تصویر ، یک تصویر سه بعدی با فاصله دقیق اجسام بسازد. به این روش اصطلاحا اختلاف منظر می گویند. مغز ما دو تصویر دریافتی از دو چشم را ترکیب و فاصله واقعی انگشت را مشخص می کند. در ستاره شناسی هم از همین روش برای مشخص کردن فاصله ستاره استفاده می شود .از ستاره ای که قرار است فاصله اش مشخص شود، دو بار از دو مکان مختلف عکس می گیرند و سپس جابه جایی زاویه ای آن ها را مقایسه می کنند و برحسب درجه قوس به دست می آورند. منظور از دو مکان مختلف جابه جا کردن دوربین نیست ، این جابه جایی ها که در فواصل نچومی عددی نیست . چی سوار سفینه فضایی بشویم و به سیاره دیگر برویم ؟ نه بابا خیلی خرج دارد. پس چکار کنیم . هیچی صبورانه شش ماه منتظر می مانیم تا زمین بزرگ و سخاوتمند به دادمان برسد. می دانیم مدار گردش زمین به دور خورشید ، 300 میلیون کیلومتر قطر دارد . پس اگر یکبار از یک مکان از یک ستاره عکس بگیریم و شش ماه بعد نیز مجددا از آن ستاره عکس بگیریم چون در این مدت زمین بیکار نبوده و در مدار خود به دور خورشید در حال سیر و سفر بوده در واقع 300 میلیون کیلومتر قطری جابه جا شده و تصویر دوم ما با تصویر اول اختلاف منظری دارد که بستگی به فاصله ستاره از ما دارد. حال جابه جایی زاویه ای ستاره را با حالت قبلی مقایسه می کنند و برحسب درجه قوسی به دست می آورند. اختلاف زاویه‌ای آن دو را مساوی با عدد یک تقسیم بر فاصله بر حسب پارسک می گذارند بدین ترتیب چنین به دست می‌‌آید: فاصلهٔ ستاره بر حسب پارسک = (اختلاف منظر/1 ). هرچه ستاره دورتر باشد چون اختلاف منظر کوچک تر می شود احتیاج به تلسکوپ های حساس تر داریم. در حال حاضر دقت تلسکوپ تا 1..,. ثانیه قوس است. برای تعیین فاصلهٔ ستارگان از زمین روش مثلث بندی نیز مطرح است ولی به شرط این که ستارگان نزدیک را بخواهیم با آن مورد مطالعه قرار دهیم. اندازه زاویه شعاع نور ستاره برای ما مشخص است چون برای دریافت نور آن دوربین را با همان زاویه تنظیم کرده بودیم ، درسته . طول پاره خط بین دونقطه را هم داریم که برابر بود با300 میلیون کیلومتر ناقابل . حال رسیدیم به مثلثی با یک ضلع و دو زاویه معلوم ، پس مثلث قابل حل است و طول ضلع موردنظر ما ،یعنی فاصله ستاره از زمین مشخص می شود.

اخبار نجومی امروز

برای اطلاعات بیشتر روی خبر کلیک کنید.

1- فراخوان همایش میراث نجومی ری در دوره اسلامی
2-تاخیر در پرتاب شاتل ناسا و موکول شدن پرتاب به 15 مارس معادل 25 اسفند
3- علت تاخیر: نشت گازهیدروژن لوله انتقال گازهیدروژن ازمخزن خارجی سوخت شاتل

4- اطلاعات بیشتر در مورد پرتاب شاتل البته به زبان شیرین فارسی

پارسک parsec

از پست قبلی رسیده بودیم به جایی که لازم شد فواصل بین کهکشانی را اندازه گیری کنیم و گفتیم واحدی که اینجا به دادمان می رسد پارسک است . حالا ببینیم پارسک چیست؟ برای تجسم اندازه پارسک باید یک سری به درس شیرین مثلثات بزنیم و یک مثلث قائم الزاویه رسم کنیم. پس قلم و کاغذ بردارید و یک مثلث قائم الزاویه ای بکشید که یک زاویه 1 ثانیه داشته باشد و ضلع مقابل این زاویه 150 میلیون کیلومتر باشد ( عدد 150 میلیون کیلومتر آشناست ، نه. فاصله زمین تا خورشید و همان یک AU.) اگر مشکل کاغذ نداشته باشید این مثلث برا حتی قابل رسم است. درسته ؟ دو زاویه و یک ضلع معلوم دارد . بیایید تجسم کنیم این مثلث چه شکلی می شود. مثلث، یک زاویه 90 درجه دارد و یک زاویه یک ثانیه ، پس اندازه زاویه دیگر می شود 90 درجه منهای یک ثانیه (می دونیم که 1 ثانیه یعنی 1 درجه تقسیم بر 3600). در ظاهر تفاوت چندانی با زاویه 90 درجه ندارد و این دو ضلع بیشتر شبیه دو خط موازی می شوند. اما همان اختلاف یک ثانیه ای باعث می شود در جایی بلاخره به همدیگر برسند و آن نقطه همان فاصله یک پارسک تا ضلع مقابل است . در واقع در مثلث، ضلع مجاور به زاویه 1 ثانیه (همان ضلع که عمود بر خط 150 میلیون کیلومتری است، یک پارسک تعریف می شود. اگر این ضلع را با متر اندازه بزنیم می شود 1/30 میلیون میلیون کیلومتر . و به عبارت دیگر 26/3 سال نوری. در کتاب های نجومی تعریف پارسک را این طوری هم می بینید. "فاصله‌ای است که اختلاف منظر خورشید مرکزی یک جسم آسمانی مانند ستاره، برابر یک ثانیه قوس دیده شود" اول نوشته های بالا را با این تعریف تفسیر کنیم بعد ببینیم این اختلاف منظری که گفته یعنی چه؟ بنابر این تعریف ، پارسک یعنی سوار سفینه ای بشوید و به خط مستقیم از زمین آن قدر دور بشوید که که اگر از آن فاصله به زمین که همچنان دارد به دور خورشید می چرخد نگاه کنید شعاع مدار زمین به دور خورشید که برابر یک واحد نجومی است را برابر یک ثانیه قوس ببینید، در این صورت شما در فاصله یک پارسکی از خورشید هستید .البته این را هم باید بدانید که در این سفر اگر سفینه شما با سرعت نور حرکت کند شما 26/3 سال در راه خواهید بود. خوب حالا چرا این فاصله را پارسک می نامند؟ اصلا لغت پارسک از کجا آمده؟ نام پارسک از ترکیب بخش‌هایی از دو واژه parallax (اختلاف منظر) و arc second (ثانیه قوسی) درست شده است. البته دانشمندان به حد پارسک هم بسنده نکردند و اگر جایی کم بیاورند از واحدهای کیلوپارسک که برابر 1000 پارسک می‌باشد، استفاده می کنند و اگر لازم باشد از مگاپارسک که آن هم برابر 1,000,000 پارسک (یک میلیون پارسک) است.
برای امروز بیشتر از این خسته نشید بهتره ، موضوع اختلاف منظر باشه برای پست بعد.

واحد نجومی astronomical unit

از آنجایی که ابعاد فضایی قابل مقایسه با ابعاد زمینی نیستند ، مجبوریم آحاد جدیدی برای بیان فواصل نجومی تعریف کنیم وگرنه استفاده از ابعاد زمینی برای بیان فاصله های نجومی ، باعث بوجود آمدن اعداد بسیار بسیار بزرگ با تعداد صفرهای بیشمار می شود که هم گیج کننده اند و هم کاربردشان مشکل. قبلا در یک پست از واحد سال نوری صحبت کردیم ( اگه یادتان رفته روی کلمه سال نوری کلیک کنید) . حالا از یک واحد دیگر صحبت می کنیم به نام "واحد نجومی" . فاصله زمین از خورشید 150 میلیون کیلومتر است . این فاصله را عموما یک واحد نجومی می گیرند. حال بیایید با این واحد جدید فاصله ها را متر بزنیم. فاصله عطارد از خورشید چهاردهم فاصله زمین از خورشید است پس به واحد نجومی می شود "چهاردهم واحدنجومی". پلوتون ، دورترین سیاره ، 40 برابر زمین از خورشید فاصله دارد. فاصله پلوتون می شود "چهل واحد نجومی" . حال اگر برای ساخت یک ماکت فضایی ،فاصله زمین تا خورشید را با طولی برابر یک متر نمایش دهیم به عبارتی یک واحد نجومی یک متر باشد آنگاه با این مقیاس عطارد در چهل سانتیمتری ، زهره در هفتاد سانتیمتری و زمین در یک متری خورشید قرار می گیرد. دورترین سیاره یعنی پلوتون در چهل متری خورشید می ایستد. پس با این حساب جعبه ای دایره ای شکل به شعاع چهل متر همه سیارات منظومه شمسی را در خود جا می دهد. ارتفاع این جعبه بسیار کم خواهد بود زیرا همه سیارات تقریبا در صفحه واحدی حرکت می کنند. تا این جا درون منظومه شمسی و فواصل بین سیارات بودیم اما وقتی صحبت از فواصل بین ستاره ای بشود عددها خیلی بزرگتر می شوند. نزدیک ترین ستاره به خورشید در فاصله 270,000 واحد نجومی است یعنی اگر بخواهیم با همان متر روی همان ماکت نشان دهیم می شود در فاصله 270 کیلومتری. (ماکت چهل متری را می شود یک جایی گذاشت ، ماکت دویست و هفتاد کیلومتری را چکار کنیم؟) و مشکل وقتی سخت تر می شود که از فواصل بین ستارگان هم فراتر برویم و قدم در عرصه فواصل بین کهکشانی بگذاریم . وای اینجا دیگر چه خبر است . قطر دایره کهکشان راه شیری 5 میلیون کیلومتر است (هنوز همان جعبه 40 متری منظومه شمسی را در نظر دارید دیگه) . با همان مقیاس فاصله بین کهکشان ها 50 تا 100 میلیون کیلومتر است.حال در نظر بیاورید که جهان از بیلیون ها کهکشان تشکیل شده است . (وای چی شد حالا دیگه زمین را چطوری پیدا کنیم) . باز می بینیم که واحدهای بین سیاره ای در این فواصل ناکارآمد شدند. مجبور می شویم دنبال واحد جدیدی بگردیم . اینجا واحد پارسک به دادمان می رسد. خوب پارسک چیست ؟ تا پست بعدی صبر کنید.

اعتدال بهاری Autumnal equinox و اعتدال خریفی Autumnal equinox

دو تعریف استوای آسمان و دایره البروج را به خاطر دارید . اگرنه روی دو کلمه کلیک کنید تا مروری داشته باشید، و همچنین خاطرتان است گفتیم محور چرخش زمین به دور خودش ، مایل است .فرفره را که فراموش نکردید. خوب حالا که این تعریف ها را به خاطر آوردید ، احتیاج به یک تجسم سه بعدی در ذهن دارید تا به این نتیجه برسید که به خاطر مایل بودن محور زمین ، دایره البروج نسبت به استوای آسمان حالت مورب دارد و به همین دلیل دو نقطه تقاطع بین استوای آسمان و دایره البروج وجود دارد . این دو نقطه را نقاط اعتدال ربیعی (بهاری) و اعتدال خریفی (پاییزی) می نامند. اول ببینیم چرا اعتدال تا بعد معلوم شود اعتدال ربیعی چی است و اعتدال خریفی چی .کلمه اعتدال اشاره به برابر بودن روز و شب در زمین دارد ، به عبارت دیگر حین عبور خورشید از این دو نقطه، زمین دارای روز و شب برابر است. ( می دانیم در تعاریف کره آسمانی و دایره البروج و ... فرض بر این بود که زمین ثابت و خورشید در مسیری مشخص به دور زمین می چرخد. یادتان است در مورد مسیر ظاهری عبور خورشید صحبت کردیم .) خوب حالا اعتدال ربیعی چی است ؟ ربیع یعنی بهار ؛ و اعتدال ربیعی روز اول فروردین است که فصل بهار شروع می شود و بعد از این به مرور طول روز بلند و طول شب کوتاه می شود، تا انقلاب تابستانی . زمان عبور خورشید از نقطه دوم اعتدال خریفی و به عبارت دیگر اعتدال پاییزی است . زمان آن اول ماه مهر بوده که طول روز و شب مجددا برابر و بعد از آن به تدریج شب ها بلندتر و روزها کوتاه تر می شود ، تا برسیم به انقلاب زمستانی . پس خورشید در آغاز بهار در نقطه اعتدال ربیعی Autumnal equinox در آغاز پاییز در نقطه اعتدال خریفی Autumnal equinox قرار می گیرد. از آنجاییکه چند صد سال پیش نقطه اعتدال بهاری در صورت فلکی حمل بوده ، این نقطه را نقطه اول حمل نیز می نامند. در ضمن این را هم بدانید که زمان اعتدال ربیعی در نیم کره شمالی برابر اعتدال خریفی در نیم کره جنوبی است و بالعکس.

حرکت تقدیمی زمین precession

زمین به جز حرکت انتقالی به دور خورشید و حرکت وضعی به دور خودش ، حرکت دیگری نیز دارد که به آن حرکت تقدیمی می گویند. حرکت تقدیمی چیست ؟ برای توضیح حرکت تقدیمی زمین بهتر است اول چرخش یک فرفره را تجسم کنیم. وقتی یک فرفره را به چرخش در می آوریم، می بینیم فرفره همچنانکه به دور خودش می چرخد هر لحظه به یک سمت متمایل می شود، در واقع راستای دوران اش تغییر می کند. چرخش زمین به دور محور دوران اش هم همین وضعیت را دارد. یعنی همچنانکه زمین در راستای محور دوران به دور خودش می چرخد؛ علاوه بر دوران به دور خودش راستای محور دورانی اش نیز تغییر می کند. درست مثل همان فرفره . خوب حالا تفاوت ابعاد فرفره با کره زمین را مجسم کنید تا درک این جمله راحت تر باشد که یک دوره حرکت تقدیمی زمین 26,000 سال طول می کشد. ستاره قطبی ما اکنون ستاره جدی در صورت فلکی دب اصغر است . چون این ستاره تقریبا در امتداد راستای محور دوران زمین قرار دارد تنها ستاره ای است که مکان اش در آسمان ثابت است و با دوران زمین به دور خودش طی شبانه در آسمان جا به جا نمی شود. پنج هزار سال یش ستاره شمالی ما ستاره ذیخ در صورت فلکی اژدها بود. حدود 13,000سال دیگر ستاره شمالی ما ستاره نسر واقع خواهد بود و حدود 26,000 سال دیگر دوباره ستاره جدی ستاره قطبی زمین می شود.

دایره ساعتی یا بعد right ascension

پارامتر دوم برای آدرس دهی ستاره ، زاویه ساعتی یا بعد است . مشابه مفهوم طول جغراییای زمینی ، این دایره ها تعریف می شوند. می دانیم طول جغرافیایی زمینی دایره های نصف النهاری یک اندازه ای هستند که از قطب شمال و جنوب می گذرند و نصف النهاری که از گرینویچ می گذرد را نصف النهار مبدا می گویند . حال مشابه همین مفهوم ، دایره های هم اندازه ای که از قطب های کره آسمان بگذرد را دایره های ساعتی ستارگان می گویند و نصف النهاری که از نقطه اول حمل بگذرد را مبدا می گیرند. نقطه اول حمل ، نقطه ای است که خورشید در مدار ظاهری خود هنگامی که از نیم کره جنوبی به نیم کره شمالی می رود در این نقطه استوا را قطع می کند. بُعد با درجه تقسيم‌بندی نشده است، بلكه به‌ساعت‌ها (h)، دقيقه‌ها (m) و ثانيه‌های زمانی (s)، از ۰ تا ۲۴ ساعت تقسيم مي‌شود. زمين هر دور كامل به‌دور خودش را در حدود ۲۴ ساعت كامل مي‌كند. بنابراين كره آسمان، با صفحه مختصات ثابتی كه روی آن قرار دارد، به 24 دایره نصف النهاری نقسیم می شود. ممکن است دایره های نصف النهاری برحسب درجه زاویه بیان کنند . در این صورت تقسیم بندی دایره ها از 0 تا 360 درجه بوده است. البته به دلیل حرکت تقدیمی زمین بعد ستاره ها نسبت به زمان تغییرات اندکی دارد و بدین دلیل آدرس دهی ستاره با ذکر تاریخ سال کامل تر می شود ولی از آنجایی که این تغییرات بسیار ناچیز است معمولا نادیده گرفته می شود.

میل ستاره declination

از پست قبل خاطرتان هست که گفتیم در روی کره زمین هر نقطه ی مکانی را می توان با دو پارامتر عرض جغرافیایی و طول جغرافیایی کاملا مشخص کرد. عرض جغرافیایی زمین دایره هایی فرضی هستند که به موازات استوا در دو نیم کره شمالی و جنوبی رسم می شود . یک توپی را فرض کنید که با حلقه های دایره ای شکل با فاصله هایی برابر پوشانده شود و طبیعی است هرچه به سمت دو قطب توپ نزدیک تر بشویم قطر حلقه ها کوچکتر می شود. حال با این تعریف ، مشابه همین دایره ها ، روی کره سماوی دایره هایی به موازات استوای آسمان فرض می شود به نام مدارات میل . یاد تان هست گفتیم استوای آسمان همان ادامه یافته استوای زمین است تا جایی که کره سماوی را قطع کند. کره سماوی چیه ؟ ای بابا برید این پست را مجددا" بخوانید. مدار میل در استوای آسمان ، صفر و به سمت قطب شمال آسمان 90 درجه شمالی و به سمت قطب چنوب آسمان ، 90 درجه جنوبی می شود. ميل به‌درجه، دقيقه قوس و ثانيه قوس شمالي (+) و يا جنوبي (-) از استواي سماوی، تقسيم مي‌شود.منظور از درجه ، اندازه زاویه بین خطی است که از ستاره تا مرکز کره آسمانی رسم شود، با خط استوای کره .سخت شد؟ نه بابا کافی است یک تجسم سه بعدی روی همان کره سماوی یا ساده تر روی توپ داشته باشید تا مسئله روشن شود.یک نقطه روی توپ بگذارید. حالا یک خط از این نقطه تا مرکز کره یا همان توپ بکشید و شعاع دایره استوای کره ببخشید توپ ، هم یک خط دیگر است . زاویه بین این دوتا میشود درجه میل ستاره. در تصویر کره سماوی پست قبل ، یک ستاره روی کره نشان داده شده و زاویه میل ستاره آن مشخص گردیده است. شعرای یمانی در صورت فلکی کلب اکبر دارای مدار میل 5/16- است یعنی در دایره میل 5/16 در نیم کره جنوبی آسمان است.

کره سماوی

برای رصد ستارگان باید اول بتوانیم به آنها آدرس بدهیم. برای این منظور نیاز به تعاریفی خاص است، مثلا فرض یک کره آسمانی که مثل یک توپ توخالی بزرگ دورتاور زمین را گرفته و همه ستاره ها مثل نقاط نورانی به سطح داخلی آن چسبیده اند. پس کره آسمانی یا کره سماوی ، کره بی نهایت بزرگ تر از زمین فرض می شود که تمام ستارگان مثل نقاط نورانی ثابت برآن چسبیده اند. این کره فرضی با کره زمین هم مرکز بوده و دارای محور و صفحه استوایی یکسانی است. اما هنوز برای آدرس دادن به ستارگان به تعاریف دیگری نیاز داریم تا بتوانیم مثل طول و عرض جغرافیایی زمینی ، ستاره ها را نشانه گذاری نماییم. آن دو پارامتر عبارتند از "زاویه ساعتی نجومی یا بعد" و دیگری "میل " حال اگر این دو پارامتر برای یک ستاره مشخص شوند ، مکان ستاره در آسمان شناسایی می شود . مثلا برای ستاره شعرای یمانی در صورت فلکی کلب اکبر زاویه ساعتی 6 ساعت و 43 دقیقه و میل 5/16- است . در پست های بعدی در مورد این دو پارامتر بیشتر صحبت می کنیم.

استوای آسمان Celestial Equator

استوای آسمان دایره فرضی به موازات استوای زمین است که گنبد آسمان را به دو نیمه شمالی و جنوبی تقسیم می کند. همچنین بر فراز قطب های زمین ، قطب های آسمان فرض می شوند. یعنی اگر محور زمین ، یعنی خطی که یک سرش قطب شمال و سر دیگرش قطب جنوب است را امتداد دهیم ، نقاطی که این محور ، گنبد آسمان را می شکافد ، قطب شمال آسمان و قطب جنوب آسمان نام دارد.

منطقه البروج ودایره البروج ZODIAC

دایره البروج مدار ظاهری حرکت سالانه خورشید است. خوب ببینیم معنی این جمله چیه ؟ مگر خورشید ستاره نیست ؟ ستاره هم که در آسمان ثابت است و حرکت مشهود ندارند. پس حرکت سالانه خورشید چه معنی می دهد. در واقع اینجا باید کلمه ظاهری را بولد کرد . چرا؟ چون در حالی که کره زمین گردش سالانه را در مدار خود انجام می دهد ، برای ناظر زمینی اینطور به نظر می رسد که خورشید مسیری را نسبت به آسمان پشت سر خود در درون ستارگان می پیماید و به ظاهر در طول یک سال از میان سیزده صورت فلکی می گذرد. یعنی اگر نور خورشید اجازه می داد ما صورت فلکی های پشت سرش را ببینیم، آنگاه شاهد بودیم که هر ماه صورت فلکی جدیدی بک گراند پهنه آسمان است . می دانیم که پدران ما با خوش ذوقی تمام این صورت های فلکی را شناسایی و نام گذاری کردند و بدین گونه مسیر حرکت خورشید را رصد می کردند. صورت فلکی ها عبارت اند از : حمل (بره) ، ثور (گاو) ، جوزا (دو پیکر)، سرطان (خرچنگ) ، اسد (شیر) ، سنبله (خوشه) ، میزان (ترازو) ، عقرب (کژدم) ، مارگیر ، قوس (کمان) ، جدی (بز) ، دلو و حوت (ماهی). خوب حالا که مفهوم مسیر ظاهری خورشید برای مان مشخص شد پس راحت تر می پذیریم که مسیر ظاهری عبور خورشید از میان این صورت های فلکی را اصطلاحا دایره البروج یا دایره برج ها و سطحی شامل 8 درجه شمال و جنوب آن را منطقه البروج بگوییم. دایره البروج یعنی دایره حیوانات و علت این نام گذاری بخاطر تقسیم بندی دوازده گانه دایره حرکت و نام صورت فلکی هایی است که از نام جانوران اخذ شده بود، البته بجز صورت فلکی میزان . اغلب به دلایل تاریخی صورت فلکی مارگیر در میان صوری که خورشید از آنها عبور می کند ذکر نمی شود.

سال نوری LIGHT-YEAR

ستارگان آن قدر از ما دورند که در تصور نمی گنجد. فاصله آنها از زمین را معمولا برحسب سال نوری می سنحند. سال نوری یکی از یکاهای اندازه گیری فاصله است که در نجوم و ابعاد میان ستاره ای کاربرد دارد . یک سال نوری مسافتی است که نور با سرعت خود یعنی 300.000 کیلومتر بر ثانیه در مدت یک سال در خلاء می پیماید. این مسافت تقریبا 9.46 میلیارد کیلومتر است و مسافتی است که نور با آن سرعت افسانه ای که حتی تصور آن هم برای ما سخت است ، در طی مسافرت یک ساله خود می پیماید. نزدیک ترین ستاره به ما آلفاقنطورس است. این ستاره 3/4 سال نوری با ما فاصله دارد؛ یعنی چهل میلیون میلیون کیلومتر .پس نوری که همین الان از این ستاره به سمت زمین ساطع شود باید 3/4 سال بعد منتظر دیدن اش باشیم. دورترین نقطه نورانی که در آسمان با چشم غیرمسلح دیده می شود ، کهکشان امراه المسلسله است ؛ این کهکشان دو میلیون سال نوری با مافاصله دارد. حال فکر می کنید نوری که الان از این کهکشان تابیده ، دو میلیون سال بعد در زمین چه کسانی و با چه وسایل نجومی آن را دریافت خواهند کرد. عکس فوق فاصله خورشید از تعدادی از ستارگان را به تصویر کشیده است.

قدر ستاره ها

هر ستاره با قدر یک دقیقا 2512 برابر ستاره با قدر ظاهری دو ، درخشندگی دارد. ستارگانی با قدر 7 و 8 و یا حتی 18 نیز وجود دارند ، که آنها را می توان با وسایل و تجهیزات مشاهده کرد. اجرام آسمانی بسیار روشن ، قدر صفر ، یا حتی قدرهای منفی دارند. مثلا سیاره ناهید (زهره) دارای قدر 4.5- ، ماه کامل 12.55- و خورشید دارای قدر 26.7- است. بد نیست مطلب قبلی ما در مورد دسته بندی ستاره ها بر اساس درخشندگی را در اینجا بخوانید.

حرکت خاصه :proper motion

تمامی ستاره ها با سرعتی در حدود دهها کیلومتر در ثانیه به دور مرکز کهکشان گردش می کنند. با این حال به خاطر فاصله زیادی که از ما دارند مکان ظاهری شان در طول هزاران سال تقریبا ثابت می ماند. واحد اندازه گیری تغییرمکان ستاره ها ثانیه قوس است . فاصله زاویه ای با درجه سنجیده می شود و زاویه یا قوسی است که راس آن نقطه دید ناظر است. قطر ماه حدود نیم درجه است. یعنی اگر از چشم ناطر زمینی دو خط فرضی مماس بر قطر ماه کامل بکشیم ؛ زاویه بین این دو خط نیم درجه است . پس دو ماه کامل کنار هم زاویه یک درجه را می سازند . حال به تقسیم بندی کوچک تر از درجه می رسیم . هر درجه برابر 3600 قوس ثانیه است. پس یک ثانیه قوس برابر 3600/1 درجه قوس و یک درجه قوس هم 360/1 یک دایره کامل است. تغییرمکان ظاهری یک ستاره نسبت به ستاره های همجوارش در پهنه آسمان ، حرکت خاصه نامیده می شود. با مقایسه عکس هایی که به فاصله چندین سال از یک قسمت آسمان گرفته می شود ، می توان حرکت نسبی ستاره ها را از روی جابجایی آنها نسبت به همدیگر بررسی کرد.